تعداد مبتلایان به گونه ای از دیابت یا بیماری قند که وابسته به تزریق انسولین است در جهان در حال رشد هستند اما دلایل این بیماری همچنان ناشناخته مانده است.
چه چیزی باعث آسیب پذیری مردم در قبال این بیماری میشود؟. آیا بهبود معیارهای زندگی با محیط های استریل، زندگی شهری و غذاهای صنعتی باعث تضعیف مصونیت فردی می شود؟
تحقیقات برای یافتن پاسخ از فنلاند شروع می شود. کشوری که بالاترین رقم بیماران مبتلا به دیابت نوع یک را دارد.
ایرینا در حومه هلسینکی زندگی می کند. او وقتی ده ساله بود به طور ناگهانی بیمار و سریعا به بیمارستان منتقل می شود. ایرینا کیم، بیمار دیابتی میگوید: “صراحتا بگویم، من واقعا خوش شانس هستم که زنده مانده ام. حالم آنچنان بد بود که مرا به مدت چند روز در بخش اورژانس نگه داشتند.”
ایرینا به دیابت نوع یک مبتلا است و برای تثبیت میزان قند خونش، هر روز باید انسولین تزریق کند.
ایرینا کیم می گوید: “همیشه باید سرنگ همراهم باشد تا قبل از هر وعده غذایی، انسولینی با تاثیر سریع و عصرها انسولینی با تاثیر طولانی تزریق کنم.”
تاکنون دلیل اصلی ایجاد بیماری قند نامعلوم است. یک مطالعه پژوهشی اروپایی، فرضیه ای با نام “فرضیه بهداشتی” را مورد بررسی قرار می دهد. براساس این فرضیه، خانه های بسیار تمیز و غذاهای بدون باکتری می تواند سلامت ما را به خطر بیاندازد.
پژوهش “دیاب ایمون“، صدها کودک فنلاندی را تحت نظر می گیرد تا دریابد چرا آنها نمی توانند مقاومت بدنی خود را در مقابل بیماری های خودایمن پرورش دهند.
ساری میلد لیکونن، یکی از محققان “دیاب ایمون” می گوید: “یکی از دلایل، شاید تمیزی بیش از حد محیط ما باشد که باعث ایجاد حساسیت ها و چیزهایی از این قبیل می شود.”
نمونه های آزمایشی متعدد و داده های مختلف جمع آوری شده در بیمارستانها، به آزمایشگاههایی که در این پژوهش بین المللی شرکت می کنند، فرستاده می شود.
در مرکز پزوهش “بیومدیکوم هلسینکی“، تحقیقات توسط میکائل کنیپ، پروفسور پزشکی کودکان در دانشگاه هلسینکی، هدایت میشود.
میکائل کنیپ، محقق ارشد فنلاندی میگوید: “ما اینجا نمونه های سرم، نمونههای ترشحات مقعدی، نمونههای مدفوع و نمونه های ترشحات بینی داریم. این هم نمونه ای است از شیری که کودک می نوشد، و اینجا هم نمونه ای از گرد و غباری است که از تختخواب کودک برداشته ایم.”
شاید براساس این نمونه ها بتوان کشف کرد چه نوع عفونتهایی در بین جمعیت شهری فنلاند که از شیر استرلیزه و تمیز کننده های قوی استفاده می کند، وجود ندارد.
هیکی هیوتی، استاد دانشگاه پزشکی تامپر می گوید: “اکنون ما می دانیم که عفونت هایی که کودکان را قبل از یک سالگیشان آلوده می کند، بسیار مهم هستند و اگر کودک به آنها آلوده نشود، مصونیت پیدا نمی کند و مبتلا به حساسیت ها و دیابت می شود.”
این پژوهش با هدف آزمایش این فرضیه، کشور استونی و جمهوری خودمختار کارلیا در روسیه را نیز دربر می گیرد. در این منطقه تعداد افراد مبتلا به دیابت نوع یک، احتمالا بدلیل استاندارد پایین تر زندگی، شش بار کمتر از فنلاند است.
میکائل کنیپ می گوید: “واضح است که در کارلیا، بار میکروبی سنگین تر از فنلاند است. و البته ما معتقدیم که این “فرضیه بهداشت” ما را ثابت می کند، یعنی با میکروب های بیشتر در سال های اول زندگی، بیماری های خودایمن و حساسیت ها کمتر می شوند.”
تحقیقات مشابه در کارولیا
پتروزاودسک، مرکز جمهوری خودمختار کارولیا در روسیه است. در این شهر ۲۷۰ هزار نفری، بیش از شصت کودکستان در پژوهش “دیاب ایمون” شرکت می کنند. خانواده های داوطلب، همانند همتاهای فنلاندی خود، تحت همان آزمایش ها و سنجش ها قرار می گیرند و همان پرسشنامه ها را پر می کنند.
ایلیا کوزنتسوو، یکی از شرکت کنندگان در پژوهش می گوید: “اینجا پرسشهای متعددی درباره رژیم غذایی و طرز زندگی کودک و خانواده مطرح شده است.”
پژوهشگران با کمک این پرسش نامه ها، داده های لازم درباره شرایط زندگی هر کودک را در سال های اول زندگی جمع آوری می کنند. این شرایط می تواند با علائم آمادگی بدنی برای ابتلا به بیماری قند ارتباط داشته باشد.
سوتلانا پیلووا، پزشک پژوهش “دیاب ایمون” میگوید: “هر خانواده پرسشنامههای مختلفی، از جمله درباره دوران آبستنی مادر، رشد کودک، بیماریهای خانواده و اطلاعات درباره تعطیلات خانواده را پر می کند. درنتیجه حجم قابل توجهی از اطلاعات را بدست آورده، آنها را وارد پایگاه اطلاعاتی آنلاین می کنیم.”
این پژوهش که تا سال ۲۰۱۳ میلادی ادامه دارد، به کشف عوامل میکروبیی کمک می کند که باعث یا مانع بیماری دیابت می شود. به این ترتیب امکان ایجاد مصونیت در قبال این بیماری بوجود می آید.
ناتالیا دورشاکووا، سرپرست این طرح می گوید: “ما تا یک حدی در درمان دیابت موفقیت داشته ایم. ولی در حال حاضر، فقط علائم را درمان میکنیم و از عوارض آن جلوگیری می کنیم. وظیفه اصلی ما جلوگیری از شروع بیماری خودایمنی است. و اگر حتی بیماری در لوزالمعده در حال رشد است، حداقل از توسعه آن جلوگیری کنیم. به این دلیل هدف ما کشف دلایل بروز دیابت است. وقتی موفق به شناخت دشمنمان شدیم، سپس خواهیم دانست چگونه با آن مبارزه کنیم.”
تاکنون دهها هزار نمونه گرفته شده از کودکان کارلیایی، در پتروزاودسک انبار شده است و پژوهشگران منتظر اصلاح قوانین روسیه هستند تا اجازه فرستادن آنها به فنلاند را بدست بیاورند.
تحقیقات در فرانسه
دانشمندان در مونتپولیه فرانسه بر روی طرح دیگری کار می کنند. آنها یک دستگاه جدید برای سنجش بی وقفه میزان انسولین خون اختراع کرده اند.
یک سیستم بسیار مدرن که در مرحله آزمایش های بالینی است، به طور مرتب و بی وقفه مقدار گلوکز خون بیماران را اندازه گیری می کند و در مواقع لازم، اقدامات مورد نیاز را به آنها توصیه می کند.
ژرم پلاس، مهندس پزوهش بالینی می گوید: “این دو حسگر با سومین دستگاه ارتباط برقرار می کنند. این پیش گونه در طرح “دی ادوایزر” DIAdvisor، بسط داده شده است. این دستگاه از داده های گرفته شده از حسگرها استفاده می کند تا تغییرات مقدار گلوکز را در ساعت های آینده پیش بینی کند.”
این سیستم بر روی شصت داوطلب در شصت کشور اروپایی آزمایش شده است.
یکی از شرکت کنندگان در برنامه “دی ادوایزور” می گوید: “این دستگاه کوچکی است. وقتی حس می کنم قند خونم کم می شود، آن را از جیبم در میآورم، دکمه را فشار می دهم تا توصیه دستگاه را ببینم و به آن عمل کنم.”
این سیستم با درنظر گرفتن فعالیت بدنی، غذاها، تزریقات انسولین و دیگر فاکتورهای مربوط به بیمار، پیش بینی های مناسب ارائه می کند.
یکی از شرکت کنندگان در این برنامه می گوید: “آگاهی از کاهش مقدار گلوکز، باعث عکس العمل می شود، مانند خوردن قند، تا از هیپوگلیسمی یا کاهش فوری قند خود جلوگیری کنیم. این به افزایش قند خون یا هایپرگلیسمی نیز صدق میکند. با دریافت یک سیگنال صوتی، مشکل را برطرف می کنیم و از عوارض جانبی بلند مدت جلوگیری می کنیم.”
برای مطالعه بالینی، علائم دستگاه با نمونه های آزمایش خون بازبینی می شود. بر اساس گفته یکی از سرپرست های این پژوهش، این سیستم منحصر بفرد پیش بینی، برای بیمارانی که نیاز به توصیه های پزشکی در زندگی روزمره شان دارند، بسیار مفید است.
سرپرست برنامه “دی ادوایزر” می گوید: “مشکلترین موضوع برای بیماران دیابتی که با انسولین درمان می شوند، تصمیم گیری است. اغلب با دانستن اینکه مقدار گلوکز مناسب نیست، حتی بیماران تحصیل کرده، نمی دانند چه باید بکنند، چون از اتخاذ تصمیم نادرست می ترسند. بنابراین، این سیستم به آنها قوت قلب می دهد و نشان می دهد دقیقا چه کاری باید انجام دهند. اولین آزمایش نشان داد که این دستگاه در نود درصد موارد درست عمل می کند و هرگز توصیه غلط نمی کند. بعضی وقت ها شاید کمی دقتش پایین باشد، ولی معمولا درست است.”
دانشمندان امیدوارند پژوهشهایی از این دست بتواند به پیشگیری و درمان این بیماری کمک و مشکلات میلیونها بیمار محتاج به انسولین را در سراسر جهان حل کند.