حفاظت از دادههای شخصی هیچگاه تا این حد از اهمیت برخوردار نبوده. آن هم در میان تهدید روز افزون جرایم سایبری.
بسیاری بر این باورند که ما کنترل اینکه در اینترنت چه کسی از ما چه میداند را از دست دادهایم. مکان دقیق ما حتی، اکنون قابل ردیابی است.
با وجود هزاران میلیون کاربر متصل به شبکههای اجتماعی، اصلاً مفهوم زندگی خصوصی تغییر کرده است.
اما چه بر سر این حجم از اطلاعات میآید. ماکس شرِمز، دانشجوی اتریشی به دنبال پاسخ رفته است.
ماکس شرِمز، غافلگیر شد که فیسبوک قبول کرد تا ۱۲۰۰ داده که از او در اختیار داشت را برایش بفرستد. حتی چیزهایی که مدتها بود حذفشان کرده بود.
او ۲۲ مورد شکایت را به کمیسر حفاظت از دادهها در دوبلین تسلیم کرد. خانه اروپایی فیسبوک و جایی که روند رسیدگی به این پرونده دیگر آغاز شده است.
شرمز میگوید:
«حجمی از اطلاعات بسیار حساس آنجا بود. برای مثال همه پیغامهایی که پاک کرده بودم بود. و فقط با جستجوی کلمات مجزا، برای مثال میتوانید نام تمام احزاب سیاسی موجود در اتریش را بنویسید، در یک چشم به هم زدن میفهمیدید من به کدام رای دادهام یا طرفدار کدام هستم. به خاطر اینکه خوب، معلوم است که در چتهای خصوصی با دیگران از مثلا آخرین تحولات سیاسی حرف زدهایم. همه اینها برای سه، چهار، پنج سال نگهداری میشود. شاید حتی ده سال. این دیگر خیلی چیز تازهای است. یک شرکت این حجم از اطلاعات را راجع به یک فرد ذخیره میکند. گمان میکنم بخش بزرگی از آن خیلی شفاف نیست و کاربر به نحوی در جریانش قرار ندارد که واقعا متوجه آن بشود.»
در پی تحقیقات به عمل آمده در دوبلین، فیسبوک با تعدادی تغییر برای هماهنگ شدن با قوانین حریم خصوصی موافقت کرده است. ریچارد آلن، مدیر حریم خصوصی، فیسبوک در این باره به یورونیوز گفته:
«ما سرویسی هستیم که مردم میآیند و داوطلبانه اطلاعاتی را به آن میدهند. آنها با آگاهی کامل از اینکه چه میکنند، مطالب را میفرستند. چرا که ما سیاست استفاده از داده بسیار قابل فهمی داریم و اطلاعات بسیار واضحی مبنی بر اینکه چه چیزی را به اشتراک میگذارید و با چه کسانی به اشتراک خواهید گذاشت روی سایت ما موجود است. و امکاناتی هم داریم. همیشه این امکانات را داشتهایم تا کسانی که دیگر نمی خواهند دادهای روی صفحهشان باشد، بتوانند آن را حذف کنند. پس فکر میکنیم خدمات کاملاً با اصولی که چارچوب حفاظت از دادههای اروپا بر آن بنا شده همخوانی دارد. اما کاری که ایرلندیها کردهاند، این است که آمدهاند و نکاتی را پیشنهاد دادهاند که ما این همخوانی را موثرتر از حالا داشته باشیم.»
پرونده اما در جریان است. هر دو طرف در گفتگوی رو در رو با مقامات ایرلندی هستند. مقاماتی که برای رسمی کردن شکایتها تحت فشارند.
برآوردها نشان میدهد که بیش از هفتاد درصد اروپاییان نگرانند که چه بر سر دادههایشان میآید.
بروکسل بر قوانینی که ۱۷ سال پیش تصویب شده، اصلاحاتی را پیشنهاد کرده که بحثهایی فراگیری را در پی آورده است.
تغییرات پیشنهادی به این شرحاند:
-تدوین قانونی واحد برای اتحادیه اروپا
-جریمههای سختتر برای قانون شکنان
-توافقنامههایی با اطلاعات بیشتر
-امکانات گستردهتر برای حذف داده در طرحی به نام «حق فراموش شدن»
-حق جا به جایی دادهها از یک تامین کننده خدمات به دیگری
این اصلاحات، در «دیجیتال سوسایتی» که یک گروه حمایت از کاربران است نیز طرفدار پیدا کرده است. فالک لوئکه مدیر دیجیتال سوسایتی آلمان میگوید:
«اصولاً من همیشه قوانین را تایید میکنم چرا که بسیار لازم هستند. مساله مهم البته این است که چگونه شکل خواهند گرفت. مشکلات کوچکتر دیگری هم وجود دارد، جایی که هنوز معلوم نیست این قوانین در جزئیات چگونهاند. اما این مساله ایست که در رایزنیهای پیش بینی شده به آن رسیدگی میشود.»
اصلیترین اصلاحات حریم خصوصی:
– دسترسی آسانتر کاربران به اطلاعات شخصی خودشان
– جابه جایی آسانتر دادهها از یک ارائه دهنده خدمات به دیگری
– حقی به نام «حق فراموش شدن»، برای حذف کردن آسانتر دادهها
– الزام سایتها به داشتن «حریم خصوصی پیش فرض»
– قانونی یگانه در سراسر اروپا و جریمههای سختتر برای قانون شکنان
سیمون دیویس، مدیرکل سازمان غیر انتفاهی پرایوسی اینترنشنال (حریم خصوصی بین المللی) گفته:
«زمان زیادی است که در انتظار برخی از این تغییرات هستیم که بسیار به آنها نیاز است. اما در بعضی از جهات نارسایی هست، چرا که کماکان با این مساله درگیریم که حریم خصوصی در اروپا بر اصل اعتماد پایه گذاری شده و اهمیتی ندارد کمیسیون تا چه حد بر قوانین حریم خصوصی پافشاری کند، مادامی که این میل در صنایع و دولتها ایجاد نشود، همچنان خودمان را در جامعهای تحت کنترل خواهیم یافت.»
مقامات بروکسل اما میگویند آژانسهای ملی داده، قدرت بیشتری خواهند یافت و شهروندان از آنان انتظار عمل خواهند داشت. پل نمیتز، مدیر حقوق پایه کمیسیون اروپا میگوید:
«اگر قانون اجرا نشود، آنگاه متحد اصلی اتحادیه اروپا و قانون اروپا یعنی قضات ملی به میدان میآیند. چرا که اگر مقامات کشورها کاری انجام ندهند، شهروندان میتوانند با مراجعه به دادگاه آنان را به عمل وادارند و بگویند این قانون اروپا است و من میخواهم فلان مسئول به آن عمل کند.» گوگل هم بر سر سیاستهای حریم خصوصیاش درگیر مجادلاتی شده است. گوگل که برای مصاحبه در دسترس نبود، بیانیهای را در اختیار ما گذاشت. متن این بیانیه به شرح زیر است:
«ما از ساده کردن قوانین حریم خصوصی در اروپا حمایت میکنیم تا هم از مصرف کنندگان آنلاین حمایت کنیم هم رشد اقتصادی را بر انگیزیم. این امکان وجود دارد تا با قوانین سادهای به هر دو برسیم. ما از بحث بر سر پیشنهادات استقبال خواهیم کرد.»
اما تکلیف طبقه بندیهای خودکار چیست؟ مثلا جمع آوری داده برای تبلیغات هدفمند. یا استفاده از این طبقه بندیها برای یافتن فرد مضنون به قانون شکنی؟
یورگ پولاکیویتز از دپارتمان حقوق بشر شورای اروپا میگوید:
«برخی بر این باورند که مشکل تنها بر سر تصمیمات غلط است چون تصمیمات بر پایه طبقه بندیهای خودکار گرفته شده و اینجا ریسک، مسلما اشتباه هویتی است که مثلا کسی را به عنوان تروریست بگیرند. دستگیر کنند، حتی شاید در موارد شدیدتر، شکنجه کنند. اما در شورای اروپا، ما فکر میکنیم مساله محدود به این موارد شدید تبعیض نیست، که همچنین یکی از حقوق بشر است که حق کنترل دادههایش را داشته باشد.»
اما یک شرکت که تولیداتش در طبقه بندی داده به کار میرود، باور دارد که مساله این فن آوری نیست. جان بوسول
جانشین مدیر عامل شرکت تحلیل داده ساس میگوید:
«به گمانم اتحادیه اروپا باید برحصول اطمینان از تصمیم گیری مناسب تمرکز کند، نه بر اینکه آن تصمیمات چگونه گرفته میشوند و از چه فن آوریای استفاده میکنند. هیچ کس موافق تبعیض نیست، هیچ کس موافق تصمیم گیریهای غلط نیست. حالا چه شخصا گرفته شده باشند چه با استفاده از رایانه. پس من بر این باورم که تمرکز بر طبقه بندی خودکار بیراهه است.»
برخی از کارشناسان میگویند بزگترین تهدید حریم خصوصی، توسعه سریع سامانههای ردیابی مکان است. دستگاههای همراه ما، مکان دقیقمان روی نقشه را مشخص میکنند.تا امروز، روش جلب رضایت کاربر و به اشتراک گذاری و ذخیره دادههای ردیابی، پرسشهایی بیپاسخ هستند و کارشناسان در پی مقرر کردن مناطق خصوصی برای این فن آوری هستند. جاهایی مثل بیمارستانها. گزینههای کاربران نیز بسیار پیچیدهاند.
ماریا لوئیزا دامیانی، کارشناس رایانه دانشگاه میلان میگوید:
«مشکل بنیادین ما این است که دریابیم از چه ساز و کاری برای حفاظت از فن آوریهای در دسترس در حوزه حریم خصوصی استفاده کنیم. چرا که حتی نمیشود تصور کرد که کاربران هر بار از برنامه های آیپد و یا تلفن هوشمند خود استفاده میکنند، دادههای خود را پاک کنند. چون امروزه برنامههای فراوانی وجود دارند.»
اما نگرانی برای حریم خصوصی در اینترنت به معنای در سایه ماندن نیست. برای مثال خود ماکس شرمز همچنان وارد فیسبوک میشود.
او میگوید:
«نکته اینجاست که کاری که میخواهیم انجام دهیم بهبود فیسبوک است و نه ترک کردن آن. خوب برای همین این ایده به سرمان زد که حفاظت از دادهها باعث میشود اطمینان بیشتری به خدمات کرد و در نتیجه بیشتر از آنها بهره برد. داشتن نگرش مثبت برای ما مهم است. اینکه در صدد اصلاح پدیدهای بر آییم نه انکار آن.»