یکسال پیش و با اعلام پایان فعالیتهای مسلحانه سازمان تروریستی اتا، گروه جدایی طلب باسک، رسما دفتر عمر این گروه پس از ۳۰ سال اقدامات خشونت آمیز بسته شد.
اما جامعه باسک با چالش جدیدی روبروست؛ ساختن آینده بر ویرانه‌های گذشته. واقعیت این است که برای ساختن آینده، جامعه باسک باید بتواند برای زخم‌های عمیقی که بر روح و پیکر اسپانیا وارد شده چاره‌ای بیاندیشد.
کریستینا ساقارثاثو همسر یکی از اعضای گروه اتا و مامور پلیس خودمختار باسک بود. شوهر او که از سوی اتا متهم به خیانت شده بود در یک خودروری بمبگذاری شده در سال ۱۹۹۶ کشته شد. کریستینا که مادر دو پسر است چنین می‌گوید: «روزی به پسر بزرگترم گفتم » آن‌ها تمامی زندانیان را آزاد می‌کنند «او پرسید» حتی آنهایی که آدم کشته‌اند؟ «گفتم بله و او با تعجب گفت حرفی نیست. آن‌ها آدم کشته‌اند اما اصلا مهم نیست و آزاد می‌شوند. فکر نمی‌کنم اینگونه بتوان صدمات وارده را جبران کرد.»
در سوی دیگر این داستان والدین زندانیان اتا هستند. آرانچاو اوتایی، برای ملاقات پسر بیست ساله‌اش که به جرم مشارکت در ترور زندانی است باید ۹۰۰ کیلومتر طی کند. او که موضوع بخشش و عفو زندانیان دغدغه‌اش است چنین می‌گوید: «برای تمامی کشته شدگان، قربانیان و خانواده‌هایشان و همینطور برای خودمان متاسفم. ما هم کشته‌های زیادی داریم و کسی سراغی از آن‌ها نمی‌گیرد. آیا باید عذرخواهی کرد؟ خوب. اگر آن‌ها می‌خواهند به خاطر تمام آنچه ما انجام دادیم عذرخواهی کنیم. خوب آن‌ها هم باید عذرخواهی کنند.»
در آستانه انتخابات منطقه‌ای باسک، یکسال از پایان گرفتن خشونت‌ها و اقدامات مسلحانه می‌گذرد اما زخم‌های و آثار به جا مانده از آن به آسانی از خاطره‌ها محو نخواهد شد.
در همین زمنیه یورونیوز با چیما اورکیجو، معاون مرکز کمک به قربانیان تروریسم باسک که توجه خود را به درد و رنج قربانیان تروریسم باسک متمرکز کرده گفتگویی انجام داده که متن آن در ادامه آمده است.
یورونیوز: پس از این همه قتل‌هایی که توسط گروه تروریستی «اتا» انجام شده چطور می‌توان به وضعیت عادی بازگشت؟
چیما اورکیجو: باسک با ۱/۲ میلیون نفر جمعیت بخش کوچکی از جامعه اسپانیا است اما خشونتهای آن دامن کل جامعه را گرفته است. بنابراین فکر می‌کنم التیام زخم‌های وارده از طریق تلاش برای شناسایی قربانیان و درک وضعیت آن‌ها و در نتیجه جبران آن و همینطور حفظ یاد و خاطره قربانیان و بویژه از طریق سرمایه گذاری بر امور مهمی چون آموزش ممکن می‌شود. آموزش ارزش‌ها و آموزش مدارا که به بهبود دموکراسی و آرامش کمک می‌کند. اما تاکید می‌کنم که این امر مستلزم زمان است.
یورونیوز: ناسینونالیست باسک، بازوی سیاسی اتا تاسف خود را از عواقب ناشی از اقدامات مسلحانه اتا ابراز داشته و درد و رنج قربانیان تروریسم را درک می‌کند. اما آیا این همین اندازه کافی است؟
چیما اورکیجو: آنچه آن‌ها تاکنون انجام داده‌اند قبول درد و رنج موجود است. اما اهمیت درد و رنج موجود برجسته نشده و با آن مانند قربانیان زمین لرزه، یک فاجعه طبیعی برخورد شده و تنها ابراز همدردی شده است. در حالیکه به چیزی بیش از به رسمیت شناختن درد و رنج نیاز است. چرا که مساله به منشاء و علت این رنج و درد مربوط می‌شود. بنابراین آنچه باید انجام داد شناسایی عاملان، مشوقان و حامیان آن است. در نتیجه کار مهمی که چپ‌های باسک باید انجام دهند نه فقط به رسمیت شناختن وجود درد و رنج بلکه انتقاد از آن نیز می‌باشد. یعنی با انتقاد از خود وضع بهتر خواهد شد.
یورونیوز: شما جلساتی بین قربانیان تروریسم و بریدگان از اتا ترتیب داده‌اید. نتیجه این تجربه چیست؟
چیما اورکیجو: واقعا خیلی مثبت. گرچه تعداد معدودی از زندانیان، تقریبا دوازده نفر حضور داشتند. اهمیت نه در تعداد آن‌ها بلکه در کیفیت موضوع است. اینکه تعداد قابل توجهی از زندانیان دریافته‌اند که خشونت نه تنها در حال حاضر و برای دفاع از پروژه‌های سیاسی مناسب نیست بلکه از همان ابتدا استفاده از آن درست نبوده است. در نتیجه آن‌ها مرتکب اشتباه شده‌اند. اشتباهی که زیان‌های جبران ناپذیری را به مردم زیادی وارد ساخته است. آن‌ها می‌خواستند این موارد را مستقیما به قربانیان و آنهایی که روزگارشان را با درد و رنج ناشی از تروریسم می‌گذرانند بیان کنند و اینکه مسوولیت اعمالشان را می‌پذیرند و عذرخواهی می‌کنند. از این نظر تاکید می‌کنم اینکه توانستیم دوازده نفر را گرد هم آوریم دستاورد رضایت بخشی به شمار می‌رود. چه برای زندانیان و چه برای قربانیان که خرسند هستند از دانستن این موضوع و این امر صداقت در عذرخواهی را تضمین می‌کنند.
یورونیوز: این یکشنبه انتخابات منطقه‌ای در باسک برگزار می‌شود، نخستین انتخابات بدون اقدام مسلحانه‌ای از سوی اتا. نتیجه چه خواهد بود و احتمال می‌دهید چه کسانی انتخاب شوند؟
چیما اورکیجو: آن‌ها از فرصت تاریخی که در برابر خود دارند آگاهاند. این دولت است که مسوولیت و وظیفه نهایی روند پایان دادن به تروریسم، تحکیم روند همزیستی و دست زدن به ابتکارات و بهبود دموکراسی و برقراری آرامش را در باسک در اختیار دارد. و باید توجه داشته باشد که هرگونه ابتکار عملی در این زمینه می‌تواند موثر باشد. همینطور باید به مساله اجماع و توافق میان نیروهای سیاسی توجه داشت.