چشم انداز میراث فرهنگی ایتالیا

چشم انداز میراث فرهنگی ایتالیا
نگارش از Euronews
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button

آمفی تئاتر کولوسئوم معروفترین اثر باستانی ایتالیاست. با یک قدمت دو هزار ساله و خاطره ای از امپراتوری روم و مبارزه بین گلادیاتورها. هر سال رقمی نزدیک به پنج میلیون جهانگرد از سراسر دنیا برای بازدید از این بنای باستانی به رم می آیند. کولوسئوم بعد از برج ایفل پاریس دومین مکان مورد علاقه جهانگردان است و اگر از هر توریستی، اهل هر کجا که باشد بپرسید فقط یک بنای تاریخی ایتالیا را نام ببرد، بی شک پاسخ او کولوسئوم خواهد بود. به عبارت دیگر، یک منبع درآمد پنج میلیارد یورویی در سال برای ایتالیا.

اما برای حفظ و نگهداری از این میراث فرهنگی بشر چه کارهایی صورت می گیرد و از این درآمد، چقدر آن صرف مرمت بنا می شود. بودجه سالانه کولوسئوم تنها پانصد هزار یوروست. با این پول تنها می توان یافته های باستانی محوطه را مورد مطالعه قرار داد، سنگ های مرمر آن را شست و از آنها فهرست برداری کرد. این در حالیست که میراث فرهنگی، تاریخی و طبیعی بیست و هشت قرن گذشته و سکونت مستمر تمدنهای گوناگون در این آب و خاک است که ثروت واقعی ایتالیا را تشکیل می دهند و بنابراین، شایسته توجه بیشتری هستند.

ویتوریو کوگلیاتی دتزا، رییس موسسه ایتالیایی حمایت از محیط زیست و میراث فرهنگی می گوید: “اجازه دهید لطیفه ای را برایتان تعریف کنم که درعین اینکه خنده آور است، تلخ هم هست: “می دانی شصت درصد میراث فرهنگی دنیا در ایتالیا قرار دارد؟ و مابقی آن؟ مابقی آن در امنیت کامل بسر می برند.” مشکل میراث فرهنگی ایتالیا این است. در دولت فرهنگی جا افتاده که هزینه کردن برای میراث فرهنگی را یک خرج اضافی می داند، یک بار اقتصادی.“

ایتالیا با 47 میراث بشری ثبت شده در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، یونسکو، از این نظر جایگاه اول را در میان کشورهای جهان داراست. اما برای حفظ چنین میراثی چه میزان بودجه اختصاص پیدا می کند؟ مبلغی ناچیز، کمتر از دو دهم درصد بودجه دولت. این در حالیست که بودجه میراث فرهنگی نسبت به ده سال پیش تقریبا نصف شده است.

بنابراین، جای شگفتی ندارد که هر روز بیشتر از دیروز، اخباری هشدار دهنده در مورد وضعیت کولوسئوم شنیده شود. بعنوان نمونه تنها طی چند هفته گذشته بدلیل احتمال ریزش بخشی از نمای آن، تردد عابران از محوطه اطراف آن ممنوع شده است. تعداد تکه های این بنا که تنها طی دو سال گذشته سقوط کرده اند با میزان ده سال گذشته برابری می کند.

طرح های مرمت آثار باستانی نیازمند حمایت مالی پیمانکاران بخش خصوصی هستند. صنایع کفش سازی دیه گو دلا واله (گروه تُدز) حدود بیست و پنج میلیون یورو از هزینه بازسازی کولوسئوم را متقبل شده تا ضمن مرمت نمای شمالی و جنوبی آن به سبک رُنسانس، یک مرکز خدمات جدید هم به آن اضافه شود، اقدامی که بتازگی مورد استقبال صنعتگران دیگر هم قرار گرفته و بعنوان نمونه خانه مُد فِندی را برآن داشته تا برای بازسازی فواره تِرِوی رُم مبلغ دومیلیون یورو اهداء کند.

اما مشارکت بخش خصوصی در چنین پروژه هایی، پیچیدگی های خاص خودش را دارد. قرار است دستگاه قضایی ایتالیا بزودی رای خود را در مورد سرمایه گذاری و مشارکت بخش خصوصی در اموال و میراث عمومی که قاعدتا متعلق به همه شهروندان هستند، اعلام کند. اما این موضوعی است که از نظر مدیر کولوسئوم تازگی ندارد و به هر روی اداره باستان شناسی همواره مجبور بوده مرمت های خیلی ضروری را به هر شکل ممکن تامین بودجه کند.

رِسلا رِآ مدیر باستان شناسی مجموعه کولوسئوم می گوید: “بیست سال پیش هم کولوسئوم نیازمند یک حامی مالی بود و وزارتخانه بودجه لازم را برای بازسازی کامل آمفی تئاتر در اختیار نداشت. حالا با گذشت بیست سال وضعیت بدتر هم شده بنابراین باید از مشارکت بخش خصوصی استقبال کرد. در ضمن قرارداد همکاری بگونه ای تنظیم می شود که شرکای بخش خصوصی امکان استفاده از بنا برای تبلیغات را نداشته باشند.“

اما مهمترین سازمان دفاع از حقوق مصرف کنندگان در ایتالیا با این موضوع مخالف است. برای اینکه مثلا مجموعه دِلا وَلِه با اختصاص 25 میلیون یورو، نه تنها از هشت میلیون یورو معافیت مالیاتی برخوردار خواهد شد بلکه بواسطه نام کولوسئوم هم سود هنگفتی به جیب خواهد زد.

کارلو رنتزی: “این یک مشارکت نیست بلکه حراج کردن است. در ازای یک مبلغ
ناچیز، بنایی که نماد ایتالیاست را به یک شرکت خصوصی واگذار می کنیم که می تواند از آن در تبلیغات بازرگانی و فعالیت های تجاری اش بهره ببرد. روسای شرکت می گویند که چنین نیتی ندارند. ولی ما قرارداد را خوانده ایم. آنها می توانند برچسب موسسه “دوستان کولوسئو(م)” را به شخص ثالث و یک شرکت خصوصی دیگر واگذار کنند. این یعنی حراج کردن چنین بنایی به قیمت ناچیز.“

مشکل دیگر بنای کولوسئوم، حجم بالای ترافیک و تردد خودروها از اطراف آن است. با عبور هر خودرو از مجموع دو هزار خودرویی که در هر ساعت از کنار کولوسئوم می گذرند تن پادشاهان روم باستان در گور می لرزد. این درحالیست که قرار است خط جدید مترو هم در نزدیکی آن ساخته شود.

از کولوسئوم به پُمپِی برویم. در دویست و چهل کیلومتری جنوب رُم و در مجاورت ناپل، شهری بازمانده از دوران روم باستان و مکان مورد علاقه ثروتمندان آن روزگار. شهری که روایت می شود همراه ساکنانش در سال 79 میلادی بعد از یک فوران آتشفشان منجمد شد و دست نخورده باقی ماند. امروز این شهر که در میراث بشری یونسکو هم ثبت شده دومین مکان مورد علاقه جهانگردان در ایتالیاست.

اما قریب دو هزار سال پس از سقوط این شهر، سیمای آن نه تنها تغییر چندانی نکرده بلکه وضعیت بدتر شده است. تنها یک روز پس از رسیدن گروه فیلمبرداری، بدلیل زهکشی نامناسب آب باران، یک دیوار فرو ریخت اما خوشبختانه یک دیوار جدید که در مجاورت یک بنای باستانی در حال بازسازی قرار داشت.

از آنجایی که بخش خصوصی جرات سرمایه گذاری در این منطقه را پیدا نکرده اتحادیه اروپا تصمیم گرفته با اختصاص یکصد و پنج میلیون یورو، در کنار دولت ایتالیا برای حراست از پُمپِی دست بکار شود.

فاز اجرایی مرمت حدقل دو بنا از اواسط فوریه شروع خواهد شد. گرتز استفانی مدیر باستان شناسی پمپی در این مورد می گوید: “پروژه بزرگ پُمپِی فرصت مهمی است که می تواند امنیت تمام حوزه های باستانی را در پی داشته باشد. از این شیوه ایمن سازی می توانیم در بازسازی بناهای گوناگون استفاده کنیم و در عرض چند سال آینده، کل شهر را تحت کنترل خود در آوریم.”

بازسازی برخی بناها در جریان است. اما از مجموع 1500 ساختمانی که شصت و شش هکتار از مساحت پمپی را اشغال کرده اند تعداد قابل توجهی بعلت بازسازی یا بعلت احتمال ریزش درهای خود را به روی عموم بسته اند.

کارملا ماتزا یکی از معدود معماران دفتر فنی پمپی می گوید: “قبلا ما یک گروه بودیم. یک دفتر فنی که در آن معمارها و زمین شناسان با هم کار می کردند، کلا با دستیاران، سی نفری می شدیم ولی الان تعداد ما از نصف هم کمتر شده است.”

مشکل این است که برای پوشش و نظارت بر 66 هکتار کمتر از سی نفر پرسنل وجود دارد. از این 66 هکتار 33 هکتار در معرض دید عموم قرار دارد و روزانه بطور متوسط ده هزار نفر بازدید کننده دارد. در سال 1997 تعداد پرسنل 279 نفر بود و امروز به 197 نفر کاهش پیدا کرده است.

در چنین شرایطی حراست و نگهداری شهر قدیمی آسان نیست. برای جلوگیری از تخریب بیشتر آن و حفظ آثار باقیمانده ، سرکشی و ترمیم منظم و پیوسته تنها راه حل ممکن است. پروژه های مقطعی هر چند هم خوب باشند مشکل را از ریشه حل نمی کنند.

آنتونیو ایرلاندو رییس نهاد مستقل ناظر بر میراث فرهنگی ایتالیا می گوید: “یک بار دیگر آنها پروژه های پر زرق و برقی را اجرا می کنند تا به احتمال زیاد بتوانند ادعا کنند که “پُمپِی را نجات داده اند”. گفتن این جمله از زمان های دور برای دولتها و وزارتخانه ها کاربرد و منفعت داشته است.

سفر خود را درست در هفت کیلومتری پُمپی به پایان می بریم. اُپلُنتیز شهری است پنهان شده در منطقه ای نامشخص که روزی در دوران باستان مورد علاقه خانمهای درباری و طبقه اشراف بود اما امروز دسترسی به آن برای جهانگردان آسان نیست. علائم جاده ای آن مشخص نیست و ارزش آن آنطور که باید و شاید در نظر گرفته نمی شود. بازسازی و مرمت این منطقه با عظمت فراموش شده و تنها یک کارشناس برای مرمت آثار متعدد آن فعال است که او هم به ادامه کار خود چندان مطمئن نیست و ترجیح می دهد مقابل دوربین گله ای از وضعیت نکند.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

نیم میلیون اثر هنری دزدیده شده در ایتالیا در سال ۲۰۲۰ کشف شد

کارگران نامرئی در مزارع اروپا؛ حقوق کم، استثمار و در معرض خطر سلامت

زغال‌سنگ، طلای سیاه یا بلای جان لهستان؟