هوگو چاوز، رییس جمهوری فقید ونزوئلا، پس از مدتها دست و پنجه نرم کردن با بیماری سرطان، روز پنجم مارس درگذشت. وی فعالیت سیاسی خود را در سال ۱۹۹۲و با تشکیل جنبشی به نام “انقلاب بولیواری” آغاز کرد. در همان سال و در جریان کودتایی علیه “کارلوس آندرس پرز” دستگیر و روانۀ زندان شد.
این دستگیری نام او را بر سر زبانها انداخت. وی در جریان محاکمه اعلام کرد که “کودتایش در این زمان ناموفق بوده است” اما مبارزه اش ادامه دارد.
هوگو چاوز دو سال بعد و با فرمان عفو رییس جمهور آنزمان، رافائل کاندرا، از زندان آزاد شد و حزب “جمهوری پنجم” را تاسیس کرد. در سال ۱۹۹۸ بود که با پیروزی در انتخابات، نخستین دورۀ رییس جمهوری خود را آغاز کرد.
وی قول داده بود که به فساد و سوءاستفاده از قدرت در کشور پایان دهد. با همین شعار بود که هوگوچاوز توانست با حمایت شمار بالای رای طرفداران خود سوگند ریاست جمهوری یاد کند. وی یکسال بعد، پیروزی دیگری را به دست آورد.۹۲ درصد از مردم به همه پرسی هوگو چاوز برای تدوین قانون اساسی جدید آری گفتند و به این ترتیب، قانون اساسی سابق ونزوئلا که در سال ۱۹۶۱ نوشته شده بود، تغییر کرد.
حضور در راس یکی از غنی ترین کشورهای نفتی جهان به او این امکان را داد که سیاست خود را بر دیپلماسی نفت متمرکز کند. اقتصاد ونزوئلا نیز به نفت و گاز متکی است و ۹۰ درصد از صادرات این کشور را تشکیل می دهد. با اینحال، شرایط اقتصادی در این کشور نامطلوب است و بیش از ۳۱ درصد از جمعیت ونزوئلا بیکارند.
نفت ونزوئلا به هوگو چاوز همچنین این اجازه را داد که در ارتباط با کشورهای مخالف آمریکا به یک متحد غیرقابل انکار تبدیل شود. کوبا، ایران، چینف لیبی و روسیه از جمله کشورهایی بودند که در دوران ریاست جمهوری ونزوئلا روابط خود را با این کشور گسترش دادند.
بر اساس یک قرارداد میان ونزوئلا و کوبا، روزانه صد و سی هزار بشکه نفت به کوبا که از سوی آمریکا و هم پیمانانش تحت تحریم است، با قیمت ارزان تر از بازار فروخته می شود. گسترش روابط ایران و ونزوئلا در زمان حیات هوگو چاوز نیز به چندین سفر مقامات سیاسی دو کشور به ونزوئلا و ایران شد. مرگ رییس جمهوری ونزوئلا با تاثر بسیار رییس دولت ایران مواجه شده تا جاییکه یک روز را به پاس قدردانی از هوگو چاوز عزای عمومی اعلام کرده است.
گفتگو با دایانا ویلرس نگروپونته، تحلیلگر سیاسی
- «چاره ونزوئلای پس از چاوز واقع گرایی است»*
حوزه تحقیق و نوشتار “دایانا ویلرس نگروپونته“، تحلیلگر ارشد انستیتوی بروکینگز واشنگتن، آمریکای لاتین، چپ های نوین و پوپولیسم است.
بورونیوز: احساس شما نسبت به درگذشت هوگو چاوز، رییس جمهوری آمریکا ستیز ونزوئلا چیست؟ خواست واشنگتن برای کاراکاس پس از چاوز چیست؟
“ دایانا ویلرس نگروپونته: چاوز دوست آمریکا نبود و از خطاب قرار دادن آمریکا بعنوان قدرتی امپریالیستی لذت می برد. اما وقتی رقیب شما صحنه را ترک می کند متوجه می شوید که چه مرد فوق العاده ای بوده است. برای ما اکنون آنچه مهم است رقابتهای منصفانه انتخاباتی است که قانون اساسی بر آن صحه می گذارد. مخالفان و نامزدهای دیگری که برای پست ریاست جمهوری رقابت می کنند باید شانس برابر داشته باشند، بدین معنا که هر حزبی می بایست در رسانه ها وقت کافی داشته باشد و حزب حاکم رسانه ها را قبضه نکند و مخالفان دولت را نپراکند. خواست آمریکا برگزاری انتخابات منصفانه است.”
یورونیوز: آیا بحران اقتصادی در ونزوئلا جدی است؟ از خانم نگروپونته از اقتصاد این کشور می پرسیم. آیا درآمد حاصل از فروش نفت به نسبت در ونزوئلا تقسیم شده است؟
“دایانا ویلرس نگروپونته: کشور دچار بحران شدید اقتصادی است.کمبود همه چیز در مغازه ها دیده می شود. از برنج، شیر، قهوه و دارو گرفته تا لوازم یدکی، لوازم خانه، الکترونیک و ماشین آلات. مردم ونزوئلا می دانند که مشکلات جدی وجود دارد که آنها باید با آن مقابله کنند. مشکلاتی که جانشین چاوز باید به حل آنها بپردازد، کاری که به نوبه خود بسیار مشکل خواهد بود. چرا که در چند سال اخیر، چاوز درآمد ‘پدوسا‘، شرکت ملی نفت را با فراغت بال صرف هوادارانش کرده است. اما زمان سر رسیده است و مردم ونزوئلا بایستی تبعات آن را بپردازند.”
یورونیوز: روابط ونزوئلای پس از هوگو چاوز با آمریکا چگونه خواهد بود؟ آیا شاهد ادامه* روند ضدآمریکایی و ضدامپریالیستی در کاراکاس خواهیم بود؟*
“دایانا ویلرس نگروپونته: یک رهبر پوپولیستی به درونمایه ای اتحادگرایانه نیاز دارد تا هواداران را پیرامون خود گرد آورد. اتخاذ رویه ضدآمریکایی و ضدامپریالیستی این نیاز را بر می آورد. نمی توان به اینکه آیا جانشین چاوز این رویه را ادامه خواهد داد یا نه،مطمئن بود. اساسا نفت ونزوئلا سر از پالایشگاهای آمریکا در می آورد. باورتان بشود یا نه، مواد غذایی از آمریکا خریده می شود. بنابراین داشتن روابط مستحکم با سرمایه گذاران و شرکتهای آمریکایی برای خروج ونزوئلا از بحران اقتصادی ضروری است. می توان با حدی از لفاظی ها کنار آمد اما زمانی فرا می رسد که باید واقع بین بود. بنظرم آنچه برای ونزوئلای پس از چاوز مفید واقع خواهد شد، اندازه ای از واقع گرایی است.”