آگهیتازه ترین مدل از فضاپیماهای ساخت اروپا برای آزمایشی حساس آماده می شود. جیورجیو تومینو، مدیر این پروژه در سازمان فضایی اروپا، فضاپیمای آی.ایکس.وی را نونه ای یگانه می داند هرچند در مرحله آزمایش است. او می گوید: «این نمونه آزمایشی است. ما مجبوریم چنین فن آوری ها را در ابعاد مختلف مورد آزمایش قرار دهیم.»
روبرتو آنجلینی از جمله مدیران سازمان تحقیقات فضایی «تالس آلِنیا» است که در این پروژه با سازمان فضایی اروپا همکاری دارد. او می گوید: «یکی از مشکلات عمده ما در فضانوردی، بازگشت به جو زمین است.»
جیورجیو تومینو:«این رشته از آزمایشات برای ما بسیار مهم اند چرا که استقامت مواد سازنده فضاپیما و طراحی بدنه آن، در آخرین مرحله از ماموریتش، یعنی زمان بازگشت به زمین، به آزمایش گذاشته می شود.»
روبرتو آنجلینی با اشاره به این آزمایش می گوید: «چنین کاری در اروپا سابقه نداشته و قطعا، پروژه چالش برانگیزی است.»
سربازان ارتش ایتالیا در یک روز آفتابی در جزیره ساردنی، تیم کارشناسان سازمان فضایی اروپا را در این چالش بزرگ یاری می کنند. مطابق طرح از پیش تعیین شده، هلی کوپتر ارتش، فضاپیما را بر فراز دریای مدیترانه رها خواهد کرد.
جیورجیو تومینو:«همه چیز آماده است. شرایط آب و هوایی امروز کاملا مناسب است. در نتیجه آزمایش مطابق برنامه اجرا خواهد شد. در مرحله نخست باید به محل فرود برویم و مطمئن شویم که قایقی در آن اطراف نیست و خطری کسی را تهدید نمی کند. سپس هلی کوپتر، نمونه اولیه فضاپیما را تا ارتفاع ۳ هزار متری از سطح دریا بالا خواهد برد و رها خواهد کرد تا آزمایش آغاز شود.»
دقایقی بعد در محل آزمایش، جیورجیو تومینو چنین توضیح می دهد: «در شمال محل فرود هستیم تا جلوی رفت و آمد قایق های ماهیگیری را بگیریم. یک قایق دیگر هم در جنوب مستقر شده است. همه چیز تا این لحظه، برای اجرای سناریو، به خوبی پیش رفته است. آزمایش از نیم ساعت دیگر آغاز خواهد شد.»
نمونه اولیه فضاپیمای آی.ایکس.وی، به زودی، وارد عمل خواهد شد. و در صورت موفقیت، سازمان فضایی اروپا رخدادی بی سابقه را تجربه خواهد کرد. این مدل تازه، بسیار کم خرج تر، سبک تر و هدایت پذیرتر از مدل های پیشین است. مسئولان سازمان فضایی اروپا امیدوارند این فضاپیما را سال آینده میلادی راهی فضا کنند.
جیورجیو تومینو در این مورد می گوید:«آمریکایی ها، روس ها و چینی ها این فن آوری را در اختیار دارند و می توانند مدار زمین را پیموده و به راحتی وارد جو شوند. این فضاپیمای جدید، این امکان را برای اروپا نیز فراهم می کند.» او با اشاره به اینکه فضاپیمای آی.ایکس.وی بدون سرنشین است و برای حمل وسایل و امکانات طراحی شده می افزاید: «نباید فراموش کرد که در آینده، روزی فرا خواهد رسید که سفر در فضا عادی می شود و در نتیجه نیازهای ما متفاوت خواهند شد. امروز، نسل جدید ماهواره ها نیازمند سوختگیری در فضا هستند. این فضاپیما برای این منظور مفید است. حتی برای تحقیقات در ارتفاع بالا و یا برای بررسی و کمک رسانی به فجایع انسانی و طبیعی نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.»
سازندگان فضاپیما همواره به دنبال بهترین راه حل برای بازگداندن فضاپیما به جو زمین و فرودِ موفق آن بوده اند. سرعت بالا و در نتیجه آن، افزایش دما از جمله مشکلاتی است که کارشناسان را به چالش می کشد.
روس ها و آمریکایی ها در دوران جنگ سرد، با طراحی کپسول های فضایی، در این زمینه پیشرفت کردند. اروپاییان نخستین نمونه از این کپسول ها را در دهه نود میلادی آزمودند. فضانوردانِ امروز همچنان از فضاپیمای روسی سایوز استفاده می کنند. طراحی کپسولی مانند سایوزهمچنان پاسخگوی نیازهای اولیه فضانوردان است اما مشکل، هدایت دقیق آن، هنگام فرود است. فضاپیمای آی.ایکس.وی می تواند این مشکل را تا حدودی، بر طرف کند.
روبرتو آنجلینی این نکته را اینگونه تشریح می کند: «طراحی بدنه آی.ایکس.وی موجب می شود که در هنگام ورود به جو، هوای گرمی در زیر بدنه ایجاد شود. در نتیجه بدنه مانند ترمز عمل می کند تا از سرعت فضاپیما کاسته شود. عملا هدایت آن به محل ویژه فرود، ساده تر می شود.»
البته این نوع طراحی مشکلات خود را نیز به همراه دارد. ناسا در سال ۲۰۰۳ برای کاهش گرما در دماغه و سطح فوقانی بدنه شاتل های خود مجبور به استفاده از عایق های حرارتی ویژه شد که هنگام پرتاب فضاپیمای کلمبیا صدمه دید و در زمان بازگشت به زمین، موجب انفجار و مرگ سرنشینان آن شد.
جیورجیو تومینو می گوید: «در حال حاضر، در زمینه ساخت فضاپیماها، ما از فن آوری سال های ۷۰ میلادی استفاده می کنیم که البته هنوز هم پاسخگوی نیازهای ما است، اما در ساخت آی.ایکس.وی از تازه ترین فن آوری در زمینه عایق های حرارتی استفاده شده است. در واقع بر خلاف نمونه های پیشین که عایقی چند تکه داشتند، این مدل را یک عایق سراسری به عرض یک متر پوشانده است. این عایق جدید، مقاومت در برابر افزایش ناگهانی دما را چند برابر کرده است.»
به زمان موعود نزدیک می شویم. نگاه ها به آسمان خیره شده است. سامانه خودکار چترنجات به درستی عمل کرد و فضاپیما در محل از پیش تعیین شده، فرود آمد. اما ظاهرا همه چیز آنطور که باید پیش نرفته است؛ روبرتو آنجلینی نگران به نظر می رسد:« آنطوری که من فهمیدم، فرود به خوبی انجام شده است اما شناورهای خودکار باز نشده اند. باید بررسی کنیم و ببینیم چه اتفاقی رخداده است.»
فضاپیمای آی.ایکس.وی در آب شناور می ماند. مساله کارشناسان این است که چهار شناور زرد رنگی که قرار بود پس از فرود باز شوند، عمل نکرده اند.
روبرتو آنجلینی با ابزار تاسف از ناکامی در این بخش از آزمایش می گوید:«همیشه آزمایشِ نمونه های اولیه، مسایلی را به همراه دارد. حقیقتا آنچه از نتیجه این آزمایش بدست آمد خوب است، قطعا عالی نیست اما آنقدرها هم بد نبود.»
نیم ساعت بعد، آی.ایکس.وی به پادگان ارتش ایتالیا بازگشته بود. مدیران این پروژه بر این باورند که دلیل باز نشدن شناورها، حساسیت پایین حسگرها بوده است. یعنی برخورد با سطح آب، فشار لازم به حسگر وارد نکرده تا موجب باز شدن شناورها شود.
آگهیروبرتو آنجلینی توضیح می دهد:« پیش تر نیز بحث های فراوانی در این مورد داشتیم. مساله این است که باید حسگرها فشار ناشی از برخورد با سطح آب را هم در شرایط آب و هوایی مناسب دریافت کنند هم زمانی که باد شدید است و یا دریا توفانی است. آن چیزی که من دیدم این بود که در لحظه فرود، فشار برخورد با سطح آب بسیار کم بود چرا که چتر نجات عالی عمل کرد. در نتیجه فکر کنم باید اندکی سامانه حسگرها را تغییر دهیم.»
جیورجیو تومینو اینگونه نتیجه گیری می کند: «کارمان را آنطوری که می خواستیم انجام دادیم. شرایط سقوط آزاد و سامانه خودکار چتر نجات به خوبی عمل کرد. عایقی که در زمان باز شدن چتر باید از بدنه جدا می شد و ما خیلی مطمئن نبودیم چگونه این اتفاق روی خواهد داد، به درستی آزمایش شد. تنها مشکل در بخش مکانیکیِ شناورها بود که باید پس از بررسی دقیق، به آن پرداخت. و اگر تغییراتی در بخش سخت افزاری لازم باشد اعمال خواهد شد.»
نتایج اولیه این آزمایش نشان داد که برخورد با سطح آب، آرام تر از حد انتظار کارشناسان رخ داده است.
جیورجیو تومینو می افزاید: «درست است که شناورها آنطور که باید عمل نکردند اما این آزمایش ثابت کرد که بدنه فضاپیما از استحکام بسیار خوبی بر خوردار است. در واقع، هدف از اجرای اینگونه آزمایشات این است که نقاط ضعف و قوت کارمان را بیابیم.»
به این ترتیب فضاپیمای آی.ایکس.وی نخستین آزمایش را پشت سر گذشت؛ مرحله بعدی، سال آینده در فضا خواهد بود.
آگهی