گزارش از والری گوریات
در این برنامه «گزارشگر» به لبنان رفته ایم تا از وضعیت پناهجویان سوری در این کشور همسایه خبردار شویم.
نخست، به ساختمان مرکزی کمیساریایی عالی سازمان ملل در امور پناهندگان در بیروت رفتیم. در حالی که دو سال و نیم از جنگ داخلی در سوریه می گذرد و هنوز هیچ راه حلی برای برون رفت از بحران یافت نشده است، هر روز بر تعداد پناهجویان سوری که در برابر درهای این مقرر به صف می ایستند، افزوده می شود.
نینت کیلی، سخنگوی کمیساریایی عالی سازمان ملل در امور پناهندگان در لبنان، می گوید بیش از ۷۶۰ هزار پناهجو تاکنون، اسم نویسی کرده اند: « در هفته از ۱۱ هزار تا ۱۵ هزار پناهجو اسم نویسی می کنیم که هر روز بر تعداشان افزوده می شود و تا این لحظه، تنها ۲۷ درصد از نیازهای ما برای یاری به آنها تامین شده است. در نتیجه مجبور بوده ایم اولویت بندی کنیم و در برخی موارد تصمیمات دردناکی بگیریم. واقعا برای یاری به پناهجویان و همه کسانی که اینجا کار می کنند نیازمند کمک های بیشتری هستیم.»
مقامات لبنانی، تعداد پناهجویان حاضر در کشور را بالغ بر یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن تخمین زده اند و همواره خواستار کمک های بیشتر جامعه جهانی بوده اند.
بیروت را به مقصد دره بقاع ترک می کنیم و به دهکده عرسال در ۲۰ کیلومتر مرز سوریه می رویم.
در عرسال از کلینیک پزشکان بدون مرز بازدید کردیم. اینجا بیماران و زخمی های سوری، به طور مجانی، درمان می شوند.
امکانات محدود است اما در شرایط وخیم کنونی، حضور پزشکان و پرستاران در این مکان، کمک بزرگی است.
دکتر رابح کبر می گوید:«هر روز چهره های تازه می بینم. فکر کنم در شش ماه اخیر تعداد بیماران دو برابر شده باشد.»
مسومیت های گوناگون، بیماری های پوستی و تنفسی، که همگی بر اثر کمبود مواد غذایی و وضعیت بد بهداشتی است، سنگینی بار زندگی پناهجویان سوری را دو چندان کرده است.
برخی از آنها موفق شدند خانه ای در لبنان اجاره کنند یا میهمان برخی لبنانیان خیرخواه باشند، اما بیشتر آنها بی سر پناه، شب را در ساختمانی نیمه کاره یا زیر چادرهای موقت صبح می کنند.
شامیه و چهار فرزندش، اوایل تابستان به اینجا پناه آورده است. او می گوید: «هیچ چیزی نداریم. از همه مهم تر لباس و پتو برای بچه ها که سردشان است و همیشه مریض اند. مرتب می برمشان پیش دکتر.»
ترس از آینده در چشمان فرزندان شامیه موج می زند؛ او که همسرش را در جنگ از دست داده و یکی از فرزندانش از ناحیه سر زخمی شده است، حتی اینجا در عرسال احساس امنیت نمی کند، چرا که هر از گاهی ارتش سوریه اینجا را نیز، به بهانه حضور مخالفان مسلح، گلوله باران می کند.
شامیه می افزاید: «می ترسم که باز مجبور شویم اینجا را هم ترک کنیم. می ترسم که هرج و مرج اینجا را هم فراگیرد. می ترسم بمب های آن طرف بر سرمان خراب شود.»
گرم گفت و گو با شامیه بودیم که چند جوان سوری به ما پیوستند؛ همگی از مبارزان ارتش آزاد سوریه بودند که طی درگیری ها در شهر قصیر زخمی شده و به لبنان پناه آورده بودند.
یکی از آنها می گوید:« ببنید؛ تیر از اینجا وارد و از این طرف خارج شد.» دیگری می افزاید: « این را هم ببیند؛ ترکش خوردم ، اما باز هم به مبارزه ادامه دادم.آنها حتی به کودکان هم رحم نکردند. سه سال است که این بحران ادامه دارد. بالاخره باید تصمیم بگیرند. همه کشورهای جهان علیه ما توطئه می کنند. اگر می خواستند تصمیم بگیرند یک ساعته می گرفتند.»
دیگری بر این باور است که «ایالات متحده آمریکا به تنهایی توانایش را دارد.» اما همرزمش می گوید: «ما از همه این کشورها نومید هستیم. همه این جلسات و سخنرانی ها دروغ محض است. ما از آنها می خواهیم که به ما کمک کنند، به ما سلاح دهند، بقیه کار با ما.»
کمپ عرسال به پناهگاه برخی از مخالفان مسلح بشار اسد تبدیل شده است. آنها مخفیانه به اینجا می آیند، با خانواده هایشان دیدار می کنند، کمی روحیه می گیرند و به کارزار باز می گردند.
جوانان ما را به دیدار با خالد ترغیب می کنند که یک پایش را در جنگ از دست داده است. او با اشاره به اینکه ارتش آزاد سوریه مصمم به سرنگونی رژیم اسد است، خواهان کمک های بیشتر جامعه جهانی به پناهجویان است.
خالد به ما می گوید: «مساله این است که بسیاری از ما هم نگران وضعیت آن طرف مرز هستیم و هم این طرف مرز. زنان و فرزندانمان اینجا از گرسنگی، سرما و بیماری رنج می برند.امیدوارم کسی به مشکلات آنها توجه کند که مثلا خانه ای، سرپناهی برای زمستان بیابند. زیر چادر، سرمای زمستان غیرقابل تحمل است. باید وضعیت سخت آنها را درک کرد. »
در آن حوالی، به دیدار پزشکان در حال کار می رویم. اینجا درمانگاهی است که توسط پزشکان سوری دایر شده است. پزشکانی که ماه ژوئن گذشته مجبور به ترک شهر قصیر شدند. مسئول درمانگاه می گوید روز به روز بر تعداد زخمیان جنگ که اکثرا غیرنظامی هستند، افزوده می شود.
دکتر قاسم الزین می گوید: «این مجروح ما بر اثر ترکش بمباران هوایی ارتش سوریه زخمی شده است. ارتش از سلاح سنگین علیه غیرنظامیان استفاده می کند. آنجا را ببنید، آنها همه مردم عادی و دانشجو هستند. شمار کشته شدگان که از دستمان در رفته؛ ۱۰۰، ۲۰۰، ۳۰۰ کشته در روز. با سلاح های شیمیایی ۱۴۰۰ تن را کشتند و تنها بعد از این حملات بود که جامعه جهانی واکنش نشان داد، اما هیچکس به فکر ۱۵۰ هزار کشته دیگر نیست. هیچکس کاری نمی کند، گویی که جهان ما را به سخره گرفته است. می گویند به بشار اسد حمله خواهند کرد اما ما می دانیم که هرگز چنین کاری نخواهند کرد. ما همچنان کشته خواهیم داد و جهان تنها نظاره گر خواهد بود.»
همه آنهایی که ما ملاقات کردیم دست کم یک تن از اعضای خانواده شان را در جنگ از دست داده بودند. مثلا اینجا در این خانه نیمه کاره، ده خانواده با کمتر از یکصد دلار در ماه زندگی می کنند. آنها اکثرا زن و کودک، بیوه یا یتیم هستند. بدریه یکی از آنها است که تنها چند ساعت پس از ورود به عرسال، از مرگ شوهرش خبردار شده است.
بدریه می گوید: «بمباران بود که قصیر را ترک کردیم. از روی جنازه ها گذشتیم و فرار کردیم. سفرمان به اینجا ۹ روز طول کشید. از کوه ها گذشتیم. همه چیز را از دست دادیم. آنجا خانه ام بود، گاو و گوسفند داشتیم، اما همه را از دست دادیم. مردانمان هم رفتند. می خواهم به خانه ام بازگردم. از خدا می خواهم که مرا به خانه و کاشانه ام بازگرداند. حتی اگر خانه ای دیگر در کار نباشد زیر چادر زندگی خواهم کرد. می ترسم سرآخر مثل فلسطینی ها شویم. سوری هایی که در سوریه ماندند، خواهند ماند اما ما شاید دیگر هیچگاه نتوانیم به کشورمان بازگردیم، مثل فلسطینی ها. همه مان از این سرنوشت وحشت داریم.»