در بریتانیا، نگرانی در مورد پدیده داعش بسیار نیرومند است. شبه نظامیان موسوم به “دولت اسلامی” یا همان داعش جنگی به راه انداخته اند که بسیاری متوقف کردن آن را دشوار می دانند. برای جامعه مسلمانان بریتانیا، اکنون فضایی به شدت احساسی و پر تنش به وجود آمده است.
از انتشار ویدئوهای مربوط به سر بریدن گروگان ها به دست جهادی های بریتانیا در سوریه گرفته، تا پیام های تویتری پیکارجویان بریتانیایی که خواهان حمایت از شبه نظامیان موسوم به “دولت اسلامی” شده اند، جامعه مسلمانان در بریتانیا و بلکه در تمام اروپا را ناراحت ونگران کرده است. آنها در عین حال متهم هستند که تا کنون به اندازه کافی علیه کسانی که نام دین آنها را لکه دار کرده اند، سخن نگفته اند.
یک امام جمعه: “فکر می کنم بهترین توصیف برای داعش این است که آنها را کاوبوی بنامیم. آنها اسلام را نمایندگی نمی کنند و صلاحیت این کار را ندارند.
و امام جمعه ای دیگر: “من به عنوان یک مسلمان سنی، نمی توانم خلافت داعش را بپذیرم. من داعش را یک سازمان تروریستی می دانم.”
شوکت وارایک از جامعه مسلمانان بریتانیا: “جامعه مسلمانان بریتانیا، بر سر ارسال پیامی بر ضد افراط گرایی در داخل خود تبادل نظر کرده است. اما آنچه اکنون لازم است، صحبت در این مورد در بیرون از جامعه مسلمانان است. این جنگی غیر متعارف است که کسی پیش از این هرگز به چنین شکلی راه نیانداخته بود. این جنگی تبلیغاتی است که از سوی کانال های ارتباطی هر دو طرف در آن دمیده می شود. اما ایده ارسال پیام مستقیم جامعه مسلمانان به مردم، مثلا روی تلفن آنها و به نحوی که بدون فیلتر بتوانند به پیام دسترسی داشته باشند، ایده بی نظیری است.”
اما آیا جامعه مسلمانان بریتانیا یا اروپا می تواند با گروهی رقابت کند که انتشار ویدیوهای آنها چه مربوط به کشتار انسانها و چه استخدام نیروهای تازه، پشت رهبران جهان را لرزانده و تصاویر خشونت آفرینی آنها به یمن شبکه های اجتماعی همه جا گسترده است؟
بعضی از ویدیوهای داعش کیفیتی بسیار بالا در حد تولید هالیوودی دارند، اما “جیمی بارتلت” که کتابی در این باره به نام “شبکه شیطانی” نوشته، می گوید کیفیت آنها بالاست اما پول زیادی صرف آن نشده است.
جیمی بارتلت: “هزینه تولید با کیفیت بالای ویدیوها و هزینه توزیع آنها، اکنون به یاری شبکه های اجتماعی بسیار بسیار پائین است. کاری بسیار ارزان است اگر توجه داشته باشیم که بسیاری از کسانی که کارهای رسانه ای داعش را انجام می دهند، جوانان اروپایی هستند که پس از تولید محتوای مناسب می دانند چگونه با آن و از طریق رسانه های اجتماعی کمپین راه بیاندازند. تنها تفاوت که باعث شگفتی ما شده این است که آنها یک گروه اسلامی اند.”
این شبکه رسانه های اجتماعی برای راه انداختن جنگ، توسط گروهی اداره می شود که خواهان ایجاد خلافت اسلامی به شیوه قرن هفتم هستند. طنزی در این مسئله نهفته که از چشم “ارین سالتمن” تحلیلگر افراط گرایی آنلاین به دور نمانده است. او ادعا می کند که تبلیغات داعش، محصولی قرن بیست و یکمی است.
ارین سالتمن: “با انتشار هر ویدیوی تازه ای آنها ویرایش خود را تغییر می دهند. آنها بر اساس واکنش بین المللی نسبت به ویدیوی قبلی تلاش می کنند تا از خود تصویری متفاوت ارائه کنند. همانگونه که می بینید، اخیرا کمتر دست به سر بریدن زده اند، زیرا درک کرده اند که رسانه های بین المللی علیه آنها، علیه تبلیغاتشان و علیه استخدام نیروهایشان، فعال شده اند. آنها از قربانیانشان به عنوان ابزاری برای جلب حمایت بیشتر از روایت مذهبی شان استفاده می کنند.”
تام کیتینگ، یک بانکدار و سرمایه گذار است که که در مورد تامین مالی سازمان های تروریستی مطالعه کرده است. او با این نکته توافق دارد که گروه موسوم به دولت اسلامی، نه تنها از نظر رسانه های اجتماعی، بلکه از نظر تامین مالی نیز بسیار زرنگ و دانا است. او برآنست که داعش در آغاز و هنگام تسخیر بخش های کوچکی از عراق، از طریق قاچاق و اخاذی، پول زیادی جمع کردند. اما باید دانست که آنها از اشتباهات القاعده نیز بسیار آموخته اند.
تام کیتینگ: “فکر می کنم از نگاه رسانه ای، گروه موسوم به دولت اسلامی از هیچ جایی نشات نگرفته، اما باید در نظر داشته باشید که سازمان آنها ریشه ای ده- پانزده ساله دارد که برای تامین مالی و پایه گذاری قدرت خود سال ها وقت داشته و هشیارانه درس هایی در این زمینه آموخته اند. یکی از این درس ها این است که شما قبل از گسترش نهضت خود به منابع مالی قابل اطمینان نیاز دارید. این یکی از دلایلی بود که القاعده را در عراق فلج کرد. اگر به عملکرد آنها در تامین مالی نگاه کنید، خواهید دید که از رابطه و فنون مدیریت مالی شرکت های کوچک و بزرگ در بلعیدن سرمایه های نقد نیز درس هایی آموخته اند. از این نظر، برای آنها در دست گرفتن کنترل شهرها و میدان های نفتی اهدافی پر جاذبه اند.”
تخمین زده می شود که داعش ثروتی حدود یک و نیم میلیارد یورو در اختیار دارد. این پولی است که با آن سلاح می خرد و اهداف دولت اسلامی را به پیش می برد.
افضل اشرف عضو سابق ارتش بریتانیا است که مدتی در عراق بوده است. باور او این است که داعش بیش از همه از اشتباهات القاعده آموخته است.
افضل اشرف: “علت غلبه داعش بر القاعده این است که داعش آنچه را که القاعده نتوانست به دست آورد، به چنگ آورد. آنها مناطقی را به قلمروی خود آوردند که می توانستند آنها را کنترل کنند. ابتدا بر مناطق کوچکی مسلط شدند و سپس با حمله به عراق قلمروی خود را گسترش دادند. آن هم نه صرفا با اتکا به نیروی نظامی خود، بلکه با اتکا به شکست ارتش عراق در اینکه بتواند یک نیروی دفاعی موثر باشد. آنها از بی اعتباری سیاسی و نظامی دولت عراق استفاده کردند و کنترل سرزمین های زیادی را به دست گرفتند و این احساس آمادگی را یافتند که اعلام دولت اسلامی و حتی خلافت اسلامی کنند.”
بازداشتن گروه موسوم به دولت اسلامی از گسترش ریشه های خود، در مرکز اهداف حملات هوایی ائتلاف تحت رهبری آمریکا است. اما آیا این کافی است؟ داعش ثابت کرده که هم انعطاف پذیر و هم بیرحم است. از نظر بعضی، قطع شریان های مالی آن، تنها راه حل است.
تام کیتینگ: “ریسک تصرف قلمروی آنها در این است که شما با جمعیتی روبرو خواهید بود که به شما اتکا و اعتماد می کنند. بنابراین بهتر است که چراغ ها روشن بمانند و دستگاه های تهویه مطبوع کار کنند و مردم بتوانند حقوقشان را دریافت کنند. یکی از مشکلات ائتلاف در عراق از سال ۲۰۰۳ به بعد، خاموش شدن چراغ ها و از کار افتادن این دستگاه ها بود که مردم را تحت تاثیر قرار می داد.”
یک مرکز جوانان در شرق لندن تا چند روز قبل در خارج از بریتانیا کمتر شناخته شده بود. اما امروز این جوانان مسلمان بریتانیایی به خاطر استفاده از رسانه های اجتماعی در مبارزه علیه داعش یا دولت اسلامی، مشهور شده اند. جنبش “نه به نام من”
اکنون جوانان جامعه مسلمانان بریتانیا، جنبش موفقی زیر عنوان “نه به نام من” راه انداخته اند.
مو سیمبا می گوید: “جوان مسلمان بریتانیایی باشی و زیر بمباران اخباری قرار گیری که می گوید داعش خود را مسلمان می داند. آنچه من می کنم این است که به مردم بگویم من تنها نماینده خودم، فرهنگ ام و باورهایم هستم. بگذارید آنها با کاری که انجام می دهند شناخته شوند. آنها این کارها را نه با انگیزه درست و نه به نام من، بلکه برای خودشان انجام می دهند.”
ارین سالتمن: “قوی ترین پیامی که علیه گروه دولت اسلامی شنیده می شود از سوی جامعه مدنی است. نقش حکومت ها مانند پدری است که به شما می گوید مواد مخدر استفاده نکنید. اما قدرتمندترین پیام مربوط به رهبران مذهبی، امام جمعه های محلی و فعالان جامعه مسلمان است. قوی ترین پیام ها و روایت های ضد داعش از این زاوایا و از ناحیه این افراد به گوش می رسد. آنها نیز نیز امام جمعه های افراط گرای خود را دارند و زنانی را دارند که پیامشان را به زبان های مختلف ترجمه می کنند. بنابر این باید روی صداها و پیام های هرچه بیشتری حساب کرد.”
در بریتانیا و نیز در سراسر جهان، جامعه مسلمانان امیدوارند که پیامشان علیه داعش، هرچه بلند تر و نیرومند تر شود. اما برای دیگران این نگرانی هنوز وجود دارد که چگونه می توان بر این افراط گرایان پیروز شد.