آگهیاشغال سفارت ایالات متحده آمریکا در تهران در سیزدهم آبان سال ۱۳۵۸ باعث قطع کامل روابط دیپلماتیک دو کشور شد. از آن زمان تا کنون به رغم فراز و نشیب‌های بسیار، دولتمردان تهران و واشنگتن موفق به تخریب دیوار بلند بی اعتمادی نشده‌اند.
در چهل و یکمین برنامه «همراه با یورونیوز» دیدگاه های مخاطبان یورونیوز به زبان فارسی را با آقای دکتر رسول نفیسی، استاد جامعه‌شناسی سیاسی در دانشگاه استریر آمریکا در میان گذاشتیم.
آقای نفیسی در گفت و گو با یورونیوز گفت: « موضوع در ارتباط با اعتماد بین دو کشور نیست. در واقع اعتماد بین دو دولت است. اعتماد بین دو دولت هم به دلایل خاص خود از بین رفته است گرچه در زمان آقای روحانی احیا شده است.»
وی تاکید کرد: «مهم این است که مسئولان بالای جمهوری اسلامی متوجه سیاست بین المللی نیستند. نه آیت الله خمینی ذره ای از سیاست بین المللی اطلاع داشت و نه آقای خامنه ای. از اطرافیان این افراد موضوعاتی به آنها القا می شود و آنها آن را تکرار می کنند.»
وی سیاست خارجی و روابط بین الملل را موضوع فنی بسیار پیچیده ای عنوان کرد و گفت: « مثلا می توان آقای ظریف را یکی از متخصصان معدود آن در ایران دانست. اما آنها به امثال ظریف اعتماد نمی کنند. ظریف در دوره احمدی نژاد مشغول تدریس بود و هیچ مسئولیتی به او داده نشد و حتی مشورتی هم با او نمی شد. بنابراین مشکل ایران، مشکل جهالت و فقدان آگاهی است.»
وی از سوی دیگر به منافع عده ای اشاره کرد که بعد از انقلاب ایران ایجاد شد و گفت: «این منافع به افرادی اختصاص یافته است که حتی خود می دانند که شایستگی آن را ندارند. یعنی در ایران افرادی به مقام، منصب و پول رسیده اند که در شرایط دیگر باید کارهای عادی به آنها سپرده می شد.»
این کارشناس با اشاره به شرایط سال ۵۷ گفت: « از ابتدای انقلاب سال ۵۷، جمهوری اسلامی یک گرایش شدید ضد آمریکایی به خود گرفت و این موضوع در آن زمان توجیه داشت. چون در آن زمان مردم ایران به طور کلی مخالف آمریکا بودند. یعنی به خاطر برخی مسائلی که در آن زمان رخ داده بود، روان ایرانی ها از آمریکا منزجر بود و وقتی سفارت آمریکا تسخیر شد خیلی ها موافقت کردن و برای آنها مسئله ای نبود.»
آقای نفیسی در عین حال تصریح کرد: «زمانیکه آمریکا ستیزی بهانه ای برای سرکوب آزادی ها و بهانه ای برای ایجاد روابط استبدادی شد، نظرها به کلی تغییر کرد.»
وی با آوردن مثالی درباره آغاز به کار رستورانی با نام مشابه کی اف سی در ایران و ایجاد صف طولانی در مراسم افتتاح آن، تاکید کرد: «چرا هر چیز آمریکایی در ایران اینقدر طرفدار دارد؟ چرا رفتن به آمریکا به مانند رفتن به یک جای مقدس است؟ چرا هر چیزی که آمریکایی باشد مردم با تقدس به آن نگاه می کنند؟»
وی با نام بردن از آقای خامنه ای، سپاه و بسیج به عنوان افراد و نهادهایی که در مقابل ایجاد ارتباط با آمریکا ایستادگی می کنند، تصریح کرد: «این ها منافع بسیار مشخصی دارند و هراس این را دارند که هر نوع تغییری باعث مشکل شود. یک هراس واقعی هم وجود دارد که آمریکا به خاطر ارتباط بسیار نزدیکی که با اسرائیل دارد در پی سرنگونی جمهوری اسلامی است.»
وی افزود: «البته این موضوع راه حل دارد. می توان تنش ها را کم کرد و حتی تنش با اسرائیل را هم می توان کم کرد. اما دیده می شود نه تنش با اسرائیل و نه تنش با آمریکا کم نمی شود. به این دلیل که جمهوری اسلامی، این موضوع را هویت خود می دانند. وقتی ۳۶ سال روی این موضوع کار می شود و این موضوع به آنها مشروعیت می دهد امکان این که از این موضع به موضع دیگری بروند بسیار سخت خواهد بود. به خصوص اینکه باید با تغییر موضع چیزی جایگزین شود. مثلا آزادی های سیاسی، آزادی های اجتماعی و رفاه و … جایگزین شوند.»
به گفته این کارشناس، در یک جامعه بسته، می توان همه کاری انجام داد. یعنی کسی خبر پیدا نمی کند که در زیر برخی وقایع چه ماجرایی پنهان است.
وی افزود: «افرادی که در این جوامع در قدرت هستند احساس خدایی می کنند. آقای خامنه ای در ایران کاملا احساس خدایی می کند. این احساس، باعث فکر کردن آنها به قدرت مطلق می شود. در ایران می خواهند وضعیت فعلی حفظ شود. وضعیت کنونی یعنی ارتباط با کشورهایی که حکومت هایی شبیه ایران دارند.»
وی به یکی از سفرهای آقای خامنه ای اشاره کرد و گفت: «آقای خامنه ای سفرهای خارجی کمی دارد. نخستین سفر وی به چین بود. در کتابی که یک چینی در این باره نوشت، نقل قولی از آقای خامنه ای مطرح می شود که در حین سفر گفته بود این ها(چینی ها) آدم هایی نیستند که بخواهند ما را استثمار کنند. این نقل قول بسیار مهمی است. یعنی از اول انقلاب دنبال این بودند که با چه کشوری می توانند کنار بیایند و با چه کشوری نمی توانند کنار بیایند.»
وی در بخش دیگری از سخنان خود به انتظارات مردم ایران بعد از برجام مبنی بر ارتباط با جهان اشاره کرد و گفت: « درباره دوره بعد از برجام من بارها گفته بودم که آزادی های اجتماعی در ایران بسیار محدودتر خواهد شد. دلیل آن هم به خاطر ترس از این است که افراد لایق سر کار بیایند. ترس از اینکه منافع سیاسی و اقتصادی عده ای از بین برود. ترس از اینکه یکباره انتظارات مردم بالا رود. بعد از برجام انتظارات مردم ایران بسیار بالا رفته است. همه این ها باعث نگرانی رژیم ایران می شود. اما همه اینها را می توان مدیریت کرد.»
وی افزود: « سخنان تند آقای خامنه ای در این راستا تفسیر می شود که مبادا انتظارات به سطحی برود که سد را بشکند و مسائل بعد از انتخابات سال ۸۸ را ایجاد کند. آقای خامنه ای می خواهد که وضعیت موجود استمرار داشته باشد. می توان به هیچ کشوری اعتماد نداشت اما نمی توان به این بهانه درهای کشور را بر روی جهان بست.»
نسخه کامل این گفتگو را می توانید در گزارش ویدئویی تماشا کنید.