حسین جابر انصاری، سخنگوی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به مصوبه مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا درخصوص اعمال تغییر در برنامه «لغو متقابل روادید برای شهروندان ۳۸ کشور اروپایی» گفت: «این مصوبه هم با قوانین تجارت آزاد بینالمللی در تناقض است و هم با اصول اساسی حقوق بشر تناقض اساسی دارد، چرا که مجازات جمعی اتباع یک یا چند ملت را هدف میگیرد.»
وی که در نخستین نشست مطبوعاتی خود با خبرنگاران در تهران سخن میگفت با اشاره به اینکه «این مصوبه هنوز مراحل قانونی خود را کامل نکرده و از دید جمهوری اسلامی ایران مصوبهای است که از جنبههای مختلف دچار مشکل است.» افزوده است: «مصوبه اخیر با روح توافقات هستهای هم به نحوی در تعارض است، البته جنبههای دقیق حقوقی آن توسط وزارت خارجه در حال بررسی است.»
به گفته سخنگوی وزارت امورخارجه ایران «اگر صراحت تناقض این مصوبه با برجام قطعی شود، وزارت أمور خارجه به روند بررسیهای آن در چارچوب توافقات اهتمام خواهد داشت اما حتی اگر ثابت نشود، آنچه مسلم است این است که این مصوبه در طی مراحل قانونی بعدی آن در ایالات متحده آمریکا پیام منفی به جمهوری اسلامی است.»
مهرزاد بروجردی، که از سال ۱۳۷۱ خورشیدی در دانشگاه سیراکیوز علوم سیاسی تدریس میکند به یورونیوز میگوید: «این مصوبه تازه مجلس نمایندگان در صورت تصویب نهایی، یکی از مشکلاتی که ایجاد میکند این است که خلاف انتظار جمهوری اسلامی است چراکه ایران توقع داشت پس از توافق اتمی بتواند صنعت گردشگریاش را توسعه دهد و با دنیا تجارت کند. با این اتفاق هرکسی بخواهد به ایران سفر کند باید نگران سفرش به ایالات متحده باشد. بنابراین میتوان فهمید که چرا دولت ایران نگران است. پیش از توافق، شرکتهایی که خواستار تجارت با ایران بودند، با تحریمها رو به رو میشدند و بنابراین از بازار ایران چشم میپوشیدند. اکنون نیز همین منطق با این مصوبه جدید حاکم است.»
آقای بروجردی میافزاید: «مشخص نیست که این مصوبه همین گونه دوام مییابد یا تغییراتی در آن داده خواهد شد.» به باور وی «استدلال مصوبه مجلس نمایندگان برپایه عملکرد افراد نیست بلکه صرفا برپایه محل تولد است از این رو به نظر میآید این گفته که نقض حقوق بشر صورت گرفته، درست باشد.»
مجلس نمایندگان آمریکا به تازگی با ۴۰۷ رای موافق و تنها ۱۹ رای مخالف به محروم کردن شهروندانی از ۳۸ کشور اروپایی از سفر بدون دریافت روادید رای داد که تابعیت هر کدام از کشورهای ایران، عراق، سوریه و سودان را دارند. همچنین اروپاییهایی که طی پنج سال گذشته به هر یک از این کشورها سفر کرده باشند نیز باید برای سفر به ایالات متحده مانند گروه نخست درخواست روادید کنند.
احتمال تداوم گفتوگوهای ایران و آمریکا
غلامعلی خوشرو، نماینده ایران در سازمان ملل متحد چندی پیش به خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی گفته بود: «پایبندی توأم با حسن نیت آمریکا نسبت به تعهداتی که در برجام عهدهدار شده، بهویژه رفع کامل تحریمها و اجتناب آن کشور از ایجاد مسائل و مشکلات تازه در حوزههای دیگر، قطعاً میتواند به کاستن از بیاعتمادی ریشهدار بین دو کشور کمک کند. با توجه به دشواریها و بحرانهای عمیق و خطرناک در منطقه و ضرورت تمرکز جدی بر این بحرانها، اقدامات مورد اشاره از جمله میتواند در صورت صلاحدید مقامات عالی نظام شامل تبادلنظرهایی در این موارد باشد.»
سخنگوی جدید وزارت امورخارجه درباره این نظر نیز واکنش نشان داده و گفت: «موفقیت و اجرای کامل توافق هستهای میتواند افقهایی را در زمینههای دیگر باز کند و این منوط به سیاست آمریکاست که ما تا کنون علائمی از آمریکا مشاهده نکردیم. اگر ایالات متحده اراده قطعی برای روند موفق توافق هستهای نشان دهد، در آینده ممکن است زمینه برای گفتوگوهای دیگر فراهم شود.» وی یادآور شده است که «در گفتوگوهای هستهای فقط بر موضوع هستهای و ادعاهای طرف مقابل تمرکز شده بود و هیچگاه هیات ایرانی از چارچوب این سیاست رسمی تخطی نکرده است و تاکنون هم این روند ادامه دارد. آنچه آقای سفیر مطرح کردهاند قبلا هم از زبان عالیترین مقامات بیان شده است»
آقای بروجردی در تحلیل این سخنان میگوید: «این نکته جالب است، از یک سو رهبر جمهوری اسلامی ایران پس از توافق اتمی گفته بود که ما فقط درخصوص همین مساله صحبت کردهایم و درباره هیچ موضوع دیگری با آمریکا مذاکره نمیکنیم و از سوی دیگر، امروز میبینیم که سخنگوی وزارت امورخارجه موضع متفاوتی گرفته است. من نظرم این است که این موضوع به حکومت ایران به نوعی تحمیل شده است. یعنی بحرانهای منطقهای مثل مساله داعش و سوریه و از سوی دیگر مساله بحران بهای نفت برای زمامداران ایران جدیتر شده است.»
این پژوهشگر مرکز خاورمیانه واشینگتن میافزاید: «مساله علاقمندی به بهبود رابطه با عربستان سعودی را نیز که یکی از مسایل مورد اشاره سخنگوی وزارت امورخارجه در نشست خبری امروز بوده، میشود در همین رابطه دید. دود دشمنی با عربستان سعودی همزمان با تنزل دایمی بهای نفت در چشم ایران میرود. بنابراین به نظرم این مسایل در راس هرنوع مذاکره و گفتگویی با ایالات متحده آمریکا و عربستان قرار خواهد داشت.»