آگهینمایندگان جمهوری اسلامی و کشورهای آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان روز ۲۳ تیر ماه ۱۳۹۴ بر سر پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به توافق رسیدند. اجرایی شدن برجام نیز از ۲۶ دی ماه سال گذشته به طور رسمی کلید خورد.
اینک و یک‌سال پس از توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای ۱+۵، منتقدان ادعا می‌کنند که این توافق هیچ دستاوردی نداشته است، از سوی دیگر دولت حسن روحانی و طرفداران برجام، ضمن حمایت از این توافق می‌گویند آشکار شدن تاثیر اجرای برجام به زمان بیشتری نیاز دارد. در همین حال رهبر جمهوری اسلامی که پیشتر خطوط قرمزی را برای این توافق ترسیم کرده بود در جایگاه منتقدان نشسته و در تازه‌ترین پست اینستاگرامی خود به انتقاد از آمریکا در ماجرای برجام پرداخته است. از سوی دیگر مجلس نمایندگان آمریکا نیز با تصویب طرح‌هایی به مقابله با برجام رفته است.
گذشتن از خطوط قرمز خامنه‌ای
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی روز ۲۹ مهر سال ۱۳۹۴ توافق هسته‌ای را با قید چند شرط تائید کرد. مطابق یکی از این شروط در دوره ۸ ساله اجرای برجام اعمال هرگونه تحریم جدید به هر بهانه‌ای از جمله حمایت تروریسم و نقض حقوق بشر به معنای نقض برجام خواهد بود.
اما علی‌رغم تعیین این شروط برای برجام، تحریم‌های غیرهسته‌ای آمریکا علیه جمهوری اسلامی همچنان به قوت خود باقی هستند. همچنین مجلس نمایندگان آمریکا نیز برخی طرح‌ها را تصویب کرده است که به نظر می‌رسد در تعارض با برجام باشد.
در سالگرد توافق هسته‌ای، اینستاگرام علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی با انتشار این عکس به انتقاد از برجام پرداخت.
در همین ارتباط حمید بعیدی‌نژاد در پرسش و پاسخی در خصوص روند اجرای برجام در پاسخ به یکی از خبرنگاران درباره گذشتن از خطوط قرمز ترسیم شده توسط رهبر جمهوری اسلامی در توافق هسته‌ای، این مسئله را تکذیب کرد و مدعی شد که در اجرای برجام شروط رهبری نعل به نعل اجرا می‌شود.
بعیدی‌نژاد اما با تاکید بر این که مذاکرات تنها بر سر پرونده هسته‌ای ایران بوده اضافه کرد: «هیچ موقع نظام ما انتظار نداشته از مذاکرات هسته‌ای لغو تحریم‌های حقوق بشری در بیاید.»
عباس عراقچی، گفته است که رهبر جمهوری اسلامی ضمن مشخص کردن چارچوب، اصول و خطوط قرمز بعضی مواقع که نیاز بود حتی وارد جزئیات هم می‌شدند.
عراقچی در گفتگو با روزنامه «ایران» تایید می‌کند که برخی خطوط قرمز رعایت نشده است، با این حال تاکید می‌کند که گذشتن از برخی شروط تعیین شده توسط تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای سرخود انجام نشده و با اطلاع و تائید رهبر جمهوری اسلامی بوده است.
عراقچی گفته است: «خط قرمزها هم عموما رعایت شد به جز دو سه جایی که رعایت کردن آن شدنی نبود و ما هم مراجعه کردیم و گزارش دادیم. یعنی این طور نبود که سرخود خطی را رد کرده باشیم.»
به گفته‌ی عراقچی یکی از این خطوط قرمز درخواست ایران برای لغو تمام تحریم‌ها پس از اجرایی شدن برجام بوده که آمریکا با آن موافقت نکرده و جمهوری اسلامی به آن تن داده است.
علی اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل خامنه‌ای چند روز قبل گفت برخی از شروط رهبر جمهوری اسلامی در اجرای برجام رعایت نشده و مذاکره‌کنند‌گان تا جایی که می‌توانستند آنها را رعایت کردند.
عباس عراقچی با تایید تلویحی اینکه برخی خطوط قرمز در برجام رعایت نشده است گفت گذشتن از برخی شروط تعیین شده توسط تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای سرخود انجام نشده و با اطلاع و تائید خامنه‌ای بوده است.
دفاع همه‌جانبه حسن روحانی از برجام
اما رئیس جمهوری ایران همواره از این توافق به نیکی یاد کرده و آن را یک توافق «برد برد» برای همه دانسته است. آقای روحانی در جدیدترین سخنان خود در آستانه سالگرد توافق هسته‌ای، روز چهارشنبه ۲۳ تیر ماه گفت که این توافق «به نفع همه کشورها و صلح، امنیت، ثبات و توسعه جهانی بوده و نقض آن به ضرر همه خواهد بود».
آقای روحانی با بیان اینکه اگر روند پیش از برجام ادامه پیدا می‌کرد، فروش نفت ایران به صفر می‌رسید گفت: «اگر روزی ۱+۵ بخواهد از تعهدات خود سر باز بزند، ما کاملاً آمادگی داشته و از لحاظ توانمندی هسته‌ای در شرایطی هستیم که در زمان کوتاهی می‌توانیم به نقطه مطلوب خود دست پیدا کنیم.»
در این میان اکبر هاشمی رفسنجانی که از مدافعان برجام بوده است روز چهارشنبه آمریکا را متهم به «بدعهدی» در اجرای توافق هسته‌ای کرده و گفته است: «آمریکایی‌ها گروکشی کردند و به بهانه حمایت از تروریست دارند بدعهدی می‌کنند.»
آقای رفسنجانی افزوده است: «اگر از فلسطینی‌ها حمایت می‌کنیم آنها مظلوم‌ترین مردم دنیا هستند و اگر از حزب‌الله لبنان حمایت می‌شود برای این است که خطر اسرائیل در کشور را محدود کنیم.»
ادامه آزمایش موشک‌های بالستیک توسط ایران و حمایت از گروه‌هایی چون حزب‌الله و حماس که از سوی برخی کشورها در فهرست تشکل‌های تروریستی قرار دارند از جمله علت‌های ادامه برخی تحریم‌های یک‌جانبه هستند.
آگهی
منتقدان برجام می‌گویند توافق هسته‌ای تغییری در وضعیت اقتصادی ایران به وجود نیاورده است.
منتقدان برجام
منتقدان برجام می‌گویند توافق هسته‌ای تغییری در وضعیت اقتصادی ایران به وجود نیاورده و بخش بزرگی از تحریم‌ها در عمل برداشته نشده است.
به گفته این منتقدان همچنان استفاده از دلار در معامله با ایران ممنوع است و بانک‌ها و موسسه‌های مالی مهم جهان برای همکاری با ایران احتیاط می‌کنند.
عباس عراقچی در پاسخ به این انتقاد گفته است: «در حوزه مالی و بانکی، یک مقدار کار سخت‌تر است. پیشرفت‌ها وگشایش‌های بسیار خوبی در این بخش انجام شده، ولی حوزه‌ای است که تداخل بسیار زیادی با تحریم‌های اولیه آمریکا در آن وجود دارد و مشکل ما از آنجا شروع می‌شود که یک سری محدودیت‌های خارج از برجام در اجرای برجام اثر می‌گذارد و این محدودیت‌ها از قبل بوده و الان هم هست و ربطی به برجام و مذاکرات ندارد.»
عراقچی همچنین این انتقاد را که ایران در برابر امتیازهای زیادی که داده چیز زیادی عایدش نشده «غیرمنصفانه» خوانده و گفته است: «مشکلی که این روزها به صورت برجسته خود را نشان می دهد آن است که برخی در داخل برجام و دستاوردهای آن را به موضوع تحریم‌ها محدود کرده‌اند.»
آگهی
جان کری وزیر خارجه آمریکا همراه با محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران
طرح‌های ضد برجام در کنگره آمریکا؛ اوباما: وتو می‌کنم
از آن سو نیز برخی نمایندگان در کنگره آمریکا درصدد تصویب طرح‌هایی هستند که مخالف برجام است. این نمایندگان تاکنون طرح‌هایی را هم در این زمینه تصویب کرده‌اند، هرچند باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا گفته است که آنها را وتو خواهد کرد.
در همین راستا هفته گذشته مجلس نمایندگان آمریکا با افزودن دو متمم به لایحه بودجه این کشور صدور مجوزهای لازم برای فروش هواپیماهای بوئینگ به ایران را ممنوع کرد. تصویب این طرح در حالی بود که در پی توافق ایران و کشورهای ۱+۵ رئیس جمهوری آمریکا مجوز فروش هواپیماهای مسافربری ساخت این کشور به ایران را صادر کرده بود. با این حال این مصوبه‌ها برای آنکه به قانون تبدیل شود باید به تصویب سنا و همچنین به امضای رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا برسد اما اوباما پیش تر هشدار داده بود هر طرحی را که به تضعیف توافق هسته‌ای با ایران بینجامد وتو خواهد کرد.
در اقدامی دیگر نیز مجلس نمایندگان آمریکا روز چهارشنبه ۲۳ تیر با ۲۴۹ رای موافق و ۱۷۶ رای مخالف قانون جلوگیری از خرید آب سنگین از ایران را تصویب کرد.
عباس عراقچی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران و از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران اردیبهشت سال جاری اعلام کرده بود که ایران و آمریکا توافق کرده‌اند، ایران ۳۲ تن آب سنگین تولیدی نیروگاه اراک را به آمریکایی‌ها ارائه کند.
آگهیبه گزارش رویترز این طرح را که «مایک پومپیو» نماینده کانزاس تهیه کرده بود، اکنون باید برای تصویب به مجلس سنا برود و پس از آن تنها زمانی تبدیل به قانون خواهد شد که رئیس جمهوری آن را امضا کند.
این در حالی است که پیشنهادی مشابه همین طرح، دو ماه پیش در سنای آمریکا نیز مطرح شد و رای نیاورد. از سوی دیگر، کاخ سفید دوشنبه این هفته با انتشار بیانیه ای از تصمیم رئیس جمهوری برای وتوی طرح یادشده خبر داد. وتوی رئیس جمهوری تنها زمانی باطل خواهد شد که دو سوم از اعضای هر دو مجلس آمریکا، دوباره به آن طرح رای دهند.
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در کنار جان کری وزیر خارجه آمریکا در آستانه سالگرد برجام از آن حمایت کردند.
حمایت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و جان کری از برجام
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه ای به مناسبت سالروز امضای برجام، ضمن ابراز خرسندی از اجرایی شدن آن گفت: اجرای برجام نشان داد که با اراده سیاسی، پشتکار و دیپلماسی چند جانبه می توان راه حل های عملی حتی برای سخت ترین مشکلات پیدا کرد.
فدریکا موگرینی در این بیاینه آورده است: یک سال از توافق تاریخی برنامه هسته ای ایران در وین می گذرد و اتحادیه همچنان به حمایت از اجرای موثر و کامل برجام در طول مدت توافق ادامه خواهد داد. خانم موگرینی افزوده است که برجام به نفع کل منطقه و فرصتی برای بهبود همکاری های منطقه ای است و اتحادیه اروپا برای رفع تنش و گسترش همکاری منطقه ای کمک خواهد کرد.
آگهیجان کری وزیر امور خارجه آمریکا نیز در آستانه یک سالگی برجام با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران به سهم خود به برجام پایبند بوده است گفت که این توافق توانسته است انتظاراتی را که از آن می‌رفت، برآورده کند.
وزیر خارجه آمریکا اظهار داشت: «هیچ‌کس وانمود نمی‌کند که برخی چالش‌های ما با ایران از بین رفته‌اند. این برنامه [توافق هسته‌ای] در خصوص برنامه هسته‌ای ایران بود.»