محمد جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه ایران گفت: «حکم اعدام باید به سردسته قاچاقچیان بزرگ و مهم محدود شود.» آقای لاریجانی که طی سفرش به برزیل با روزنامه پرتیراژ “اواستادو” سخن می گفت، افزود: «۹۳ درصد از اعدامها در ایران مربوط به مواد مخدر است… تعداد اعدامها زیاد است و همه آنها هم طبق قانون انجام می شود ولی اعدام چیز خوبی نیست.»
طبق آخرین گزارش سازمان عفو بین الملل در این مورد که در ماه اکتبر سال گذشته منتشر شد دست کم ۱۶۳۴ نفر در ۲۵ کشور جهان طی یک سال به خاطر جرائم مربوط به مواد مخدر اعدام شده اند، شماری که نسبت به یکسال پیش از آن یعنی سال ۲۰۱۴ بیش از ۵۰ درصد افزایش داشته است. این گزارش می افزاید بیشترین این اعدامها به ترتیب در کشورهای چین، ایران، پاکستان، عربستان سعودی و ایالات متحده انجام شده است و اگر چین را کنار بگذاریم تقریبا ۹۰ درصد کل اعدامها در سه کشور ایران، پاکستان و عربستان سعودی صورت گرفته است. اعدامها به روشهای گردن زدن، به دار آویختن، تزریق مرگبار و تیرباران انجام شده است.
کیارا سن جورجو، کارشناس مجازات اعدام در سازمان عفو بین الملل می گوید: «مأیوس کننده است که کشورهای بسیاری همچنان به این نظر اشتباه متوسل می شوند که می گوید کشتن مردم به شکلی به اعتیاد پایان می دهد یا به کاهش جرم می انجامد.»
محمدباقر الفت معاون ریاست قوه قضائیه پیشتر در گفتگویی با خبرگزاری تسنیم گفته بود: «به صورت مکتوب خدمت رئیس قوهقضاییه اعلام کردیم که به نظر ما، اعدامها با وضعیت فعلی بازدارندگی ندارد.» همچنین مظفر الوندی مشاور وزیردادگستری نیز در این باره گفته بود: «ظاهراً همه مطالعات به این سمت و سو رسیده که اعدام در حد وسیع برای مجرمان مواد مخدر خیلی تأثیر نداشته است.» این درحالی است که صادق لاریجانی رئیس قوه قضائیه دو روز پیش در سخنرانی خود در مشهد گفت: «اگر سختگیریهای قوه قضایبه و کمک نیروی انتظامی نبود، به وضع بسیار بدتری مبتلا بودیم و آنوقت مواد مخدر را در عطاریها هم پیدا میکردیم… البته قبول دارم قوانین مربوط به مواد مخدر یکبار دیگر باید بررسی شود و تا جایی که میشود به جای اعدام، مجازاتهای جایگزین و موثر بیاید؛ ولی به شرط و شروطی و بدانید ما کُلّا نمی توانیم اعدام را منتفی کنیم.»
در گزارش سازمان عفو بین الملل همچنین آمده است که تنها در هشت کشور خاورمیانه در فاصله سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵، ۱۱۹۶ اعدام صورت گرفته است. در این بین شمار اعدامها در عربستان سعودی به ۱۵۸ نفر رسید که ۷۶ درصد نسبت به سال گذشته آن افزایش داشته است. اما ایران به تنهایی ۸۲ درصد از کل اعدامهای ثبت شده در منطقه را به انجام رسانده است.
به عنوان نمونه، ماده هشتم قانون مبارزه با مواد مخدر ایران می گوید: «هر کس هرویین، مرفین، کوکایین، متادون و دیگر مشتقات شیمیایی مرفین و کوکایین و نیز عصارهی شیمیایی حشیش و روغن حشیش را وارد کشور کند یا تولید یا توزیع یا صادر کند یا خرید و یا فروش کند و یا در معرض فروش قرار دهد و یا نگهداری، مخفی و یا حمل کند با توجه به میزان مواد مجازات خواهد شد، مجازاتی که برای حمل بیش از سی گرم از این مواد، اعدام و مصادرهی اموال به استثنای هزینهی تأمین زندگی متعارف برای خانوادهی محکوم را به همراه دارد. »
روشن است که در صورت تغییر در قانون مجازات اعدام در مورد جرائم مربوط به مواد مخدر و یافتن مجازاتهای جایگزین برای آنها، آمار کلی اعدامها در ایران کاهشی چشمگیر خواهد داشت. موضوع تجدید نظر در این قوانین در چند سال گذشته بارها از سوی مطبوعات و برخی نهادهای دولتی طرح و بررسی شده است. و چند روز پیش نیز سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس ایران از تسلیم طرحی برای تخفیف مجازات اعدام در مورد جرائم مربوط به مواد مخدر خبر داد.
محمد جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه ایران درباره زمان به نتیجه رسیدن بررسی ها در زمینه تجدید نظر در قوانین گفت: «میبایستی روندهای قانونی را محترم بشماریم. فکر میکنم ظرف ۶ تا ۷ ماه به اولین نتایج تجدیدنظر خواهیم رسید. در هشت ماه آینده انتخابات ریاست جمهوری خواهیم داشت و مهم است که این مسئله به یک موضوع سیاسی در جریان مبارزات انتخاباتی تبدیل نشود.»
گزارش عفو بین الملل می گوید بیش از ۱۴۰ کشور، یعنی بیش از دو سوم کل کشورهای جهان، خواستار لغو قانونی مجازات اعدام در این زمینه هستند.