آگهیدر روزهای پس از حمله به مسجد شیعیان باقر العلوم، سرک/ خیابان فیض محمدکاتب زیر تدابیر شدید امنیتی قرار دارد و عبور و مرور موتر/ خودروها با محدودیت مواجه است. تصاویر کودکان و مردان کشته شده در چوک منتهی به جاده فیض محمد کاتب، جای تصاویر کشته شدگان روشنایی را گرفته است.
برخی کارشناسان مسایل نظامی و صلح می گویند: «حملات اخیر به شیعیان افغانستان از جمله حمله به مسجد باقرالعلوم، نشان می دهد که تلاش‌هایی برای آغاز جنگ فرقه ای و مذهبی جریان دارد و این حرکت‌ها به نام داعش انجام می شود اما این گروه تاکنون، قدرت لازم را برای سازماندهی چنین حملاتی در افغانستان، نداشته است.»
«داعش دروغ است»
امرالله صالح، رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان، حمله به مسجد شیعیان باقرالعلوم را کار پاکستان خوانده و گفته است ادعا مبنی بر حمله گروه تروریستی داعش به این مسجد دروغ است، چون تمام پایگاه های اصلی داعش زیر تهاجم است. در چنین شرایطی که داعش حتی توان ماندن در خانه هایشان را ندارند، چگونه می توانند حملات را در کابل سازماندهی کنند؟
محمد کریم خلیلی، یکی از معاونان شورای عالی صلح افغانستان نیز در واکنش به این حمله گفته است که داعش تلاش دارد تا همچون عراق و سوریه، وضعیت بحرانی را در افغانستان دامن بزند و به این وسیله تفرقه قومی و مذهبی را تشدید کند.
ژنرال زلمی وردک، کارشناس نظامی، با رد مسئولیت داعش در حمله اخیر به یورونیوز می گوید: «اینکه عده ای به نام داعش در شبکه‌های اجتماعی، مسئولیت این حمله را بر عهده بگیرند، دلیل بر درست بودن این ادعا نیست. مردم افغانستان در شرایطی قرار دارند که دشمنشان نامعلوم است و اجرا کننده این حمله ها نیز نامعلوم است و مردم دچار سردرگمی شده اند.»
پس از حمله به مسجد باقر العلوم، بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های مردمی اعلام کردند که برای تامین امنیت خود کاری کنند و دیگر به حکومت افغانستان اعتمادی ندارند.
ژنرال وردک در این باره اظهار می دارد: «حکومت افغانستان با مشکل سیستم سازی مواجه است. امروز وضع به گونه ای است که شیعیان و قومیت های افغانستان، هر کدام حکومت را ناتوان از تامین امنیت خود می دانند و هر کدام بطور جداگانه در پی تامین امنیت خود هستند. در حالیکه فلسفه تشکیل حکومت تامین امنیت تمام شهروندان است. اما در شرایطی که شهروندان هر کدام به فکر تامین امنیت خود باشند، وجود حکومت معنی ندارد.»
احتمال جنگ فرقه ای بعید است
محمد تقی مناقبی استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ افغانستان در گفتگو با یورونیوز خاطرنشان می کند: «گروه داعش بیشتر از اینکه بطور واقعی حضور تاثیرگذار داشته باشد، بیشتر یک نام است که عده ای برای پیشبرد مقاصد خود از این نام استفاده می کند و اولین هدف مورد دسترسی آنها نیز مراکز مذهبی است که مردم در ان تجمع می کنند.»
وی ادامه می دهد: «این حرکت‌ها برای روشن کردن آتش جنگ فرقه ای است اما افغانستان از جمله کشورهایی است که به مدارای مذهبی معروف است. در شهر کابل در نزدیک مساجد شیعیان، مساجد اهل سنت هم وجود دارد و شواهد تاریخی نیز نشان می دهد جنگ‌های شکل گرفته در افغانستان هیچگاه جنگ فرقه ای و مذهبی نبوده است.»
آغاز بعد تازه منازعات
محمدحسین حسرت، پژوهشگر مسایل صلح و حقوق بشر با اشاره به آغاز بعد تازه منازعات در افغانستان می گوید: «هرچند حملات انفجاری و انتحاریِ دهمزنگ بر معترضان جنبش روشنایی، مسجد باقرالعلوم، زیارت سخی، و مراسمِ‌عاشورا در ولایت بلخ در زمینه تضادهای فرقه‌ای جاری در خاورمیانه درک می‌شوند، اما دامن زدن به چنین تضادها و قطب‌بندی‌ها در واقع بخشی از دینامیزم تازه‌ای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی منازعه جاری در افغانستان است. به این مفهوم که طرف‌های مستقیم و غیرمستقیم منازعه جاری در افغانستان شامل دولت افغانستان و طالبان [است]؛ حامیان درونی و بیرونی هریکی ازین طرف‌هاست که حال ورقِ “خشونت فرقه ای “ را به عنوان یکی از انگیزه های تداوم منازعه به میدان آورده اند»
#داعش هزاره‌های #افغانستان را به انجام حملات جدید تهدید کرد https://t.co/SoFMCLJTflpic.twitter.com/sCBa9SAVxd
— euronews فارسی (@euronews_pe) July 26, 2016
به‌گفته وی، «شیعه‌ها در کل و هزاره‌های شیعه بصورت خاص، طعمه و هدف همیشگی تضادها و منازعات سکتاریستی/ فرقه ای بوده اند. این امر هم خط‌‌کشی‌های قومی را که دینامیزم مهم منازعات چهار دهه افغانستان بوده است، کمرنگ می کند و از سویی فرصت خوبی برای گروه‌های تمامیت خواهی فراهم می کند تا زیر چتر رادیکالیسم اسلامی و فرقه گرایی آجندا/برنامه و اهداف سیاسی، اقتصادی و هژمونیک خودرا پیش ببرند.»