محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران از بازدید هیاتهای دیپلماتیک عربستان سعودی و ایران از ساختمانهای دیپلماتیک خود در هفتههای آینده خبر داد.
آقای ظریف در مصاحبهای که روز چهارشنبه ۲۳ اوت/اول شهریور در خبرگزاری ایسنا منتشر شد در پاسخ به پرسشی درباره سفر هیاتهای دیپلماتیک این دو کشور گفت: «ویزا برای دو طرف جهت انجام این سفر صادر شده است. منتظر هستیم که اقدامات نهایی انجام شود تا دیپلماتهای دو کشور بتوانند از سفارتخانهها و کنسولگریهایشان بازدید کنند و احتمالا این اتفاق به بعد از ایام حج موکول میشود.»
این سخنان آقای ظریف بازتاب گستردهای در رسانههای بینالمللی داشته است.
Iran, Saudi Arabia to exchange diplomatic visits: Iranian foreign minister https://t.co/XAdqP6cD88
— Reuters Iran (@ReutersIran) August 23, 2017
عربستان سعودی از ژانویه سال ۲۰۱۵ روابط دیپلماتیک خود با ایران راقطع کرد. بحران سیاسی در روابط دو کشور پس از اعدام شیخ باقر نمر باقر، روحانی شیعه در عربستان و حمله گروهی از شهروندان ایرانی به کنسولگری سعودی در مشهد و سفارت آن کشور در تهران، بالا گرفت. وزیر امور خارجه ایران، با انتقاد از حمله به اماکن دیپلماتیک عربستان گفت: «این اقدام، اشتباه و تاسفبرانگیز بود که خسارتهای غیرقابل جبرانی را برای کشور در بحث روابط دوجانبه و همچنین عرصه منطقهای و بینالمللی ایجاد کرد. اقدامی که باعث ایجاد خدشه به شأن و وجهه ایران شد.»
آقای ظریف، سیاستهای منطقهای ریاض را برای دولت سعودی و خاورمیانه مخرب خواند و گفت: «سیاست ایران در تعامل با کشورهای منطقه و عربستان در همین چارچوب بوده و تغییری نکرده است. البته نیاز است هماهنگی و انسجام بیشتری در کشور در ارتباط با تصمیمگیریها در عرصههای منطقهای و بینالمللی و همچنین عملکردهای داخلی تاثیرگذار بر این عرصهها داشته باشیم.»
ایران و عربستان در بحرانهای منطقهای، از جریانهای مخالف یکدیگر حمایت میکنند. در سوریه، ایران مهمترین حامی دولت مستقر بشار اسد است و ریاض از مخالفان مسلح حمایت مالی، سیاسی و تسلیحاتی میکند. در یمن، عربستان برای بازگرداندن عبد ربه منصور هادی به قدرت میکوشد و ایران از شورشیان حوثی در این کشور دستکم، پشتیبانی دیپلماتیک میکند. آقای ظریف با انتقاد از رویه عربستان در منطقه ابراز امیدواری کرد که «هرچه سریعتر عقلانیت بر تصمیمات و رفتارهای سیاسی مقامات سعودی حاکم شود.»
آقای ظریف همچنین درباره افزایش دیدارها میان شخصیتهای سیاسی عراق و رهبران عربستان سعودی و احتمال تاثیر آن بر نقش ایران در عراق گفت: «ما آنقدر در مورد خودمان و نقشمان در منطقه و نوع روابطی که با همسایگانمان داریم دارای خودباوری هستیم که نگران اینگونه اقدامات نیستیم.»
مقتدی صدر، روحانی تندروی شیعه عراقی و رهبر جریان صدر سه هفته پیش با سفر به عربستان، از سیاستهای تهران و ریاض در بغداد انتقاد کرد. برخی تحلیلگران، تحرکهای اخیر آقای صدر را یکی از نشانههای تغییر در صحنه سیاسی عراق توصیف کرده اند. مرز زمینی میان عربستان و عراق هم هفته گذشته پس از ۱۵ سال بازگشایی شد.
در حالی که به نظر میرسد روابط عربستان و عراق پس از سالها تنش، رو به عادی شدن میرود، حسن جابر انصاری، معاون عربی-آفریقای وزارت امورخارجه ایران در سفر به لبنان برای اولین بار با مخالفان سنتی سیاستهای تهران در منطقه از جمله ولید جنبلاط و سعد حریری دیدار کرد.