آگهیحیدر عبادی، نخست وزیر عراق روز پنجشنبه ۳۰ شهریور (۲۱ سپتامبر) را روز آغاز نبرد برای آزادسازی شهر حویجه، یکی از آخرین پایگاههای داعش در عراق اعلام کرد. او عصر چهارشنبه گفت: «بر اساس تعهد در قبال مردم مبنی بر آزادسازی تمام قلمرو عراق و پاکسازی تمام مناطق از نیروهای تروریستی داعش، با آغاز روز، اولین مرحله از عملیات آزادسازی حویجه آغاز می شود.»
شهر حویجه با حدود ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در ۲۳۰ کیلومتری شمال شرق بغداد و ۴۵ کیلومتری غرب شهر نفت‌خیز کرکوک قرار داشته و دارای موقعیتی استراتژیک است. این شهر در سال ۲۰۱۴ میلادی به کنترل نیروهای داعش درآمد و به این ترتیب داعش توانست بر استان‌های شمالی از جمله صلاح الدین، دیالی و نینوا اشراف پیدا کند.
اطراف این شهر صدها روستا و چهار شهر کوچک دیگر نیز وجود دارد. با آزادسازی حویجه، ارتباط داعش با استان‌های شمالی قطع و یا محدود می شود.
در عملیات آزادسازی این شهر و مناطق اطراف آن، علاوه بر ارتش عراق، پیشمرگه‌های کرد و نیروهای بسیج مردمی (حشد الشعبی) نیز حضور دارند و با آغاز نبرد در بامداد پنجشنبه، از جنوب غرب شهر نفوذ به مناطق تحت کنترل داعش را آغاز کرده اند.
تقسیم وظایف نظامی میان نیروهای دولت مرکزی عراق، پیشمرگه‌های کرد و ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا انجام شده است. بنا بر اعلام فرماندهان نیروهای پیشمرگه عراق، قرار است مرحله اصلی حملۀ پیشمرگه‌ها به داعش در حویجه، پس از برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق اجرا شود.
نبرد حویجه بارها به دلیل تضاد منافع نیروها و گروه های مسلح به تعویق افتاده بود؛ امری که اعتراض نیروهای پیشمرگه را درپی داشت. پیشمرگه‌ها معتقد بودند تاخیر در نبرد هویجه منجر به افزایش تهدیدات و به خطر افتادن شهر کرکوک می شود. داعش در طول تابستان بسیاری از حملات خود علیه غیرنظامیان و همچنین نیروهای کرد را از شهر حویجه سازماندهی و انجام داد.
بنا بر گزارش خبرگزاری مهر به نقل از یک منبع محلی در استان کرکوک، قبل از آغاز این عملیات، برجسته‌ترین سرکردگان داعش در حویجه به همراه خانواده‌هایشان به سمت منطقه جبال حمرین و الجزیره واقع در استان صلاح الدین گریخته اند. این منبع گفته است: «اکثریت این داعشی‌های فراری، دارای تابعیت عربی و خارجی هستند. یکی از آنها جزو سرکردگان مهم داعش با تابعیت مراکشی و از نزدیکان ابوبکر البغدادی به شمار می آید که پرونده‌های مالی مهم و اسامی رهبران این گروه تروریستی در عراق و کسانی که مسئول نیرو گزینی برای این گروه بودند را به همراه دارد».
عملیات آزادسازی حویجه چهار روز قبل از برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق آغاز می شود؛ همه پرسی که قرار است در تمام مناطق کردنشین از جمله در شهر کرکوک برگزار شود.
دولت مرکزی عراق مخالف برگزاری این همه پرسی است. تهران، آنکارا و همچنین برخی از قدرت های جهانی نیز مخالف این همه پرسی هستند و درباره پیامدهای منفی برگزاری آن هشدار داده اند.
فرماندهان ارشد حشدالشعبی نیز با برگزاری این همه پرسی مخالفند و معتقدند که این کار به بی‌ثباتی منطقه می افزاید. پیش تر معین الکاظمی یکی از فرماندهان ارشد حشدالشعبی ادعا کرده بود که مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق به دنبال دستیابی به نفت کرکوک و صدور روزانه یک میلیون بشکه نفت از این منطقه است. او کلید حل مسئله برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق را، کنترل کرکوک توسط «دولت مرکزی» دانسته بود.
اگرچه نبرد بزرگ موصل به پایان رسیده اما پیش بینی می شود که نبرد برای آزادسازی حویجه و مناطق اطراف آن و همچنین نواحی غربی استان انبار ماهها طول بکشد. شهر موصل در ۱۰ ژوئیه و پس از ۹ ماه نبرد و شهر تلعفر نیز پس از نبردی ۱۱ روزه سرانجام در ۳۱ اوت از کنترل نیروهای داعش خارج شد.