به گفته دکتر مجید گلپور برخلاف گفته های فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا، بدلیل عدم تمکین ایران به شفاف سازی مالیاتی و حضور سپاه پاسداران در تمام بخش های اقتصادی قانون دورزدن تحریم های آمریکا از سوی اتحادیه اروپا هیچگاه عملی نخواهد شد.
دوشنبه فدریکا موگرینی، نماینده سیاست خارجی و امور امنیتی در پاسخ به خبرنگاران در ساختمان شورای اروپا گفت: «اتحادیه اروپا و ایران موازین حقوقی را به کار میگیرند که میتواند شرکتهای اروپایی فعال در ایران را از تحریمهای آمریکا مصون بدارد.»
وی اعلام کرد: «اتحادیه اروپا مفاد حقوقی برای دورزدن تحریمها را فعال کرده است و ما همچنین تمام تلاشمان را خواهیم کرد تا ایران از منافع اقتصادی برجام از جمله برداشتن تحریمها منافع کاملی کسب کند.»
قانون دور زدن تحریمهای آمریکا از ششم ماه اوت یعنی زمانی که اولین مرحله از تحریمها علیه ایران آغاز میشود، فعال خواهد شد. فاز دوم تحریمها علیه ایران چهارم ماه نوامبر شروع خواهد شد.
با تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج ایالات متحده از برجام، واشنگتن ضمن اعلام بازگرداندن تحریمها علیه ایران اعلام کرد که صادرات نفت ایران را به صفر خواهد رساند و کشورهای طرف قرارداد ایران را تهدید کرد که در صورت ادامه تجارت با ایران مجازات خواهد کرد.
در همین زمینه یورونیوز با مجید گلپور استاد دانشگاه و پژوهشگر و مشاور اتحادیه اروپا گفتگو کرد.
یورونیوز: فدریکا موگرینی، دوشنبه اعلام کرد که اتحادیه اروپا تمام تلاشش را می کند تا به هر نحوی برجام را حفظ کند. وی تاکید کرد در همین زمینه قانون مسدود کردن تحریمهای آمریکا و یا همان دور زدن تحریمها به زودی فعال میشود، به نظر شما آیا امکان دارد که اروپا با اجرای این قوانین موفق به حفظ شرکتهای اروپایی در ایران و نهایتا حفظ برجام شود؟
مجید گلپور: درباره پرسشی که مطرح می کنید باید گفت که خطاهای محاسباتی اروپا در زمینه برجام و خصوصا پس از خروج آمریکا از برجام بی شمار است. میتوان گفت که اروپا در زمینه عملیاتی اشتباهات زیادی مرتکب شده است.
غیبت بانک های اروپایی در روزهای خوش برجام در ایران
درباره سخنان دیروز فدریکا موگرینی ابتدا باید گفت مثلا در طول دو سالی که برجام کاملا از طرف تمام امضاکنندگان محترم بود، بانکهای اروپایی در هیچ کدام از تراکنشهای بزرگ با ایران شرکت نمیکردند. این بانکها کاملا غایب بودند. غیبت بانکهای اروپایی قبل از این که آمریکا از برجام خارج بشود در تبادلات تجاری و اقتصادی با ایران کاملا محسوس بود.
تنها طی این دو سال شرکتهای بزرگ اروپایی بودند که در ایران حضور داشتند. البته در فاصله همین دو ماه اخیر بسیاری از همین شرکتهای بزرگ دست از همکاری با ایران کشیدهاند. بیشتر از ۵۰ شرکت اروپایی از بازار ایران به صورت علنی و محسوس با وجود ضررهای مالی و حقوقی به دلیل قراردادهای بدی که بسته بودند خارج شدهاند.
بی برنامگی اروپا در صورت خروج آمریکا از برجام
بنابر این اروپا با رفتن آمریکا از برجام خود را در بدترین شرایط موجود قرار داد. در واقع میتوان گفت که اروپا همانطور که بارها گفتهام اصلا آمادگی حفظ برجام بدون آمریکا را نداشت.
به همین خاطر است که میگویم کارکردی که خانم موگرینی پیشنهاد میدهد اولا به دلیل حقوقی اصلا عملی نخواهد شد. دلیل آن هم ساده است، چرا که در موضوع دورزدن تحریمهای آمریکا به لحاظ کوریدور مالی و یا دفاع از شرکتهایی که با جمهوری اسلامی کار میکنند، آن گونه که اتحادیه اروپا پیشتر با کوبا در دهه ۹۰ موفق به انجام آن شد، نخواهد بود.
«عدم شفافیت مالی و حضور سپاه در تمام عرصههای اقتصادی اجازه اجرای قانون دور زدن تحریمها را نمیدهد»
چرا که اتحادیه اروپا اصلا به یک موضوع مرکزی اساسی توجه نمی کند، مساله مرکزی تنها دفاع از منافع اقتصادی و تجاری شرکتهای اروپایی با ایرانی نیست، مساله مرکزی این است که باید ثابت بشود شاهرگهای اصلی و مالی که تروریسم را در منطقه گسترش میدهد از سوی جمهوری اسلامی در ارتباط با تجارت و اقتصاد بین شرکتهای اروپایی قرار نمیگیرد.
در حالی که صد شرکت اول فعال در زمینه انرژی و سوختهای فسیلی و یا در زمین ساخت و ساز و یا مخابرات، همه اینها شرکتهایی هستند که به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم با سپاه پاسداران در ارتباط هستند و آمریکاییها میگویند سپاه پاسداران یکی از مهمترین عوامل گسترش تروریسم در منطقه خاورمیانه است.
خوب این خبر بسیاری بدی است برای خانم موگرینی، چون در شرایطی این خوشبینی بدون پایه را در اروپا دامن میزنند که درست دو روز پیش، شورای نگهبان به طور قطعی هم شرعی و هم حقوقی مساله FATF از دستور کار مجلس برداشته و آن را غیرشرعی دانسته است.
این بدان معناست که شفاف سازی تمام شاهرگهای مالی و کارکردی را که اتفاقا اروپا درگیر آن خواهد بود، جمهوری اسلامی اساسا نمیپذیرد. بنابراین به نظرم نه در کوتاه مدت، به دلیل اینکه شتاب تحریمها بسیار بالاست و نه تنها در ماه اوت، بلکه در ماه نوامبر ایران تمام قدرتهای اقتصادیاش را از دست خواهد داد.
تصور کنید پیش از تحریمها کشور با مشکل گرسنگی دست و پنجه نرم میکند. بنابراین میتوان گفت که قوانین جدیدی که قصد دور زدن تحریمها آمریکا را دارند به هیچ وجه نمیتوانند در شرایط کنونی برای جمهوری اسلامی ایران کارآیی داشته باشند.
*****
«مقررات مسدود کردن تحریمها» ماده تبصره قانونی است که اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۶ در پارلمان اروپا به تصویب رساند و آن را اجرایی کرد. پیشتر شرکتهای اتحادیه اروپا با استفاده از این مقررات رابطه تجاری خود با چین در دوران تحریم را حفظ کردهاند. کمیسیون اروپا روز جمعه ۱۸ مه ۲۸ اردیبهشت برنامه مبارزه با تحریمهای آمریکا علیه ایران را اجرایی کرد. هدف از این برنامه محافظت از منافع تجاری شرکتهای اروپایی در ایران است.