رؤسای جمهوری پنج کشور آسیای میانه دور هم جمع شدند تا برای حل چالشهای زیستمحیطی و اقتصادی همپیمان شوند.
شهر ساحلی آوازه در ترکمنستان میزبان نشست دورهای تامین آینده دریایچه آرال بود. موضوع نشست این دوره، بررسی نگرانیهای جهانی نسبت به معضلی شبیه جنگلزدایی در آمازون بود. یک چالش اقتصادی و زیست محیطی که کشورهای عضو صندوق نجات دریای آرال نگران آنند.
سابقه تاسیس صندوق به سال ۱۹۹۳ برمیگردد ولی نشستهای اعضاء آن تنها ۱۰ سال است که برگزار میشود. البته کشورهای عضو همواره اقدامهای لازم را انجام دادهاند اما هدف از برگزاری این نشست تقویت اقدام مشترک این کشورهاست.
به همین مناسبت، قربانقلی بردیمحمدف، رئیس جمهوری ترکمنستان، سران سایر کشورهای عضو از جمله رؤسای جمهوری ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان دعوت کرد.
در این خصوص، بایجانوف گوزگلدی، رئیس کمیته اجرایی این نشست میگوید:«هدف از این نشست طرح ایده های مختلف و روشن شدن دلایل وخامت اوضاع و همچنین یافتن راهکارهایی برای توقف این روند بود.»
بیشتر بخوانید:نود درصد دریاچه ارومیه خشک شده است
شروع مشکل به سال ۱۹۶۰ بازمیگردد. در این سال آرال یکی از چهار دریاچه بزرگ جهان بود. اما به دلیل مصرف آب آن برای کشاورزی، طی چند سال، ۹۰ درصد این دریاچه خشک شد. شوری آب چنان بالا رفت که میلیونها ماهی تلف شدند.
بولات بیکنیاز، نماینده قزاقستان در صندوق بینالمللی نجات دریاچه آرال در مورد تبعات خشک شدن این دریاچه اینگونه توضیح میدهد:«با از بین رفتن دریاچه، شهرهای بندری هم ناپدید شدند. مردمانی که سالهای سال به حرفه ماهیگیری مشغول بودند، شغلشان را از دست دادند.»
در سال ۲۰۰۵ و با ساخت سدی تحت حمایت مالی بانکجهانی، آب بار دیگر به شمال دریاچه بازگشت و موجب احیای این منطقه از قزاقستان شد.
نماینده قزاقستان در صندوق بینالمللی نجات دریاچه آرال میافزاید:«اکنون ما ۸ هزارتن ماهی در این منطقه تولید میکنیم و ۸ واحد فرآوری ماهی داریم. بخشی از تولیدات ما به روسیه و اروپای غربی صادر میشود.»
همچنان بخش بزرگی از جنوب دریاچه خشک شده باقی مانده است. با وزش تندبادهای این منطقه پخش نمک و سموم دفع آفات نگران کننده شده است. اولین باری است که این پدیده در ۵۰۰ کیلومتری تاشکند، پایتخت ازبکستان خودنمایی میکند.
رئیس کمیته اجرایی نشست سران اعضاء صندوق نجات آرال نیز در توضیح شرایط زیست محیطی منطقه میگوید:«اخیرا به مدت ۴ روز گرد و غبار آلوده به نمک چنان هوا را پوشانده بود که نه تنها مردم بلکه محصولات کشاورزی را با خطر مواجه کرده بود.»
بیشتر بخوانید:چرا خزر برای ایرانیان آب میرود؟
در نشست سران کشورهای عضو، یک استراتژی جدید و یک برنامه عملی مشترک تدوین شد. هدف اصلی این برنامه کنترل بیشتر مصرف آب دریاچه از طریق استفاده از فناوریهای سبز در آبیاری مزارع است. همچنین مقرر شد تا در بخش خشک شده دریاچه گونههای گیاهی مقاوم در برابر نمک کاشته شود.
در این خصوص، نماینده قزاقستان در صندوق بینالمللی نجات دریاچه آرال خاطر نشان میکند:«از بُعد زیستمحیطی در تلاش برای سبزتر کردن منطقه هستیم. احداث یک «کمربند سبز» را در پائین دریاچه و اطراف مناطق خشک شده آن، آغاز کردهایم.»
ماه آوریل گذشته، سازمان ملل با ابتکار ترکمنستان قطعنامهای را برای پشتیبانی بینالمللی از صندوق نجات دریاچه آرال تصویب کرد. در واقع جامعهجهانی تاثیر وسیع مهمترین چالش زیستمحیطی آسیای میانه را به رسمیت شناخته است.