رسم است که در مراسم قاشق‌زنی دختران و پسران جوان چادری بر سر می‌کنند و به در خانه دوستان و همسایگان می‌روند و با صدای قاشق‌هایی که به کاسه‌ها می‌کوبند صاحب‌خانه را مطلع می‌کنند. صاحب‌خانه جلوی در می‌آید تا کاسه‌های آنها را با آجیل، شیرینی، شکلات، نقل و پول پُر کند.
آگهیسنت قاشق‌زنی رفته رفته رو به فراموشی بود و حالا دوباره در برخی نقاط پایتخت ایران و برخی شهرها و شهرستان‌های ایران جان گرفته است. مراسم قاشق‌زنی همزمان با چهارشنبه‌سوری برگزار می‌شود. در این مراسم دختران و پسران جوان چادری بر سر می‌کنند و به در خانه دوستان و همسایگان می‌روند و با صدای قاشق‌هایی که به کاسه‌ها می‌کوبند صاحب‌خانه را مطلع می‌کنند. آنها هم جلوی در می‌آیند تا کاسه قاشق‌زن‌ها را با آجیل، شیرینی، شکلات، نقل و پول پُر کنند.
البته در برخی متون اشاره شده که قاشق‌زنی در ایران قدیم رسمی زنانه بوده‌است. زنان چادری بر سر انداخته و گاه نقابی بر چهره می‌زدند تا ناشناس بمانند.
با این حال سنت قاشق‌زنی در گذر زمان در ایران تغییراتی داشته است. این روزها گاه مردان جوان نیز چادری بر سر می‌اندازند و برای شیطنت به در خانه معشوق یا اقوام خود می‌روند. مراسم قاش‌زنی به ویژه در برخی محلات تهران از جمله گیشا و یوسف‌آباد رونق یافته است. پیمان یزدانی، عکاس خبرگزاری ایسنا در حساب تویتر خود به عکاسی مراسم قاشق‌زنی در سال‌های اخیر در محله‌های تهران اشاره کرده است.
یکی دیگر از کاربران توئیتر نیز به حضور برخی کودکان و اجرای مراسم قاشق‌زنی اشاره کرده است.
سنت شال‌اندازی
سنت دیگری که پیش از رسیدن نوروز و در شب چهارشنبه‌سوری در ایران برگزار می‌شده سنت شال‌اندازی است. در این مراسم نیز جوانان چندین دستمال و شال را به یکدیگر گره زده و از آن طنابی رنگین و بلند درست می‌کنند. صاحب‌خانه به محض مشاهده طناب رنگین، آنچه پیشتر آماده کرده، در گوشه شال ریخته و گرهی بر آن زده و صاحب شال را آگاه می‌کند که هدیه آماده‌است.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
قاشق‌زنی از رسوم ایرانی است که در شب چهارشنبه‌سوری برپا می‌شده‌است. حاصل نهایی قاشق‌زنی، پخت و توزیع آش «ابودردا» بوده‌است.
علی بلوکباشی نیز در مدخل «چهارشنبه سوری» دایره‌المعارف بزرگ اسلامی درباره این باره چنین توضیح داد: « ابودردا یا آش بیمار با ۴ یا ۷ رنگ آجیل (بنشن یا حبوب) بود که آنها اغلب از طریق قاشق‌زنی در برابر ۷ خانه روبه‌قبله در شب چهارشنبه‌سوری به‌دست می‌آوردند. در این آش یک یا دو آدمکِ از خمیر ساخته به‌نام ابودردا و امّ دردا می‌انداختند و می‌پختند و بعد آدمک‌های بلاگردان را برای بیرون‌کردن درد و بلا از تن بیماران و شفای آنان به آب می‌دادند.»
حسین میرزایی در مقاله «آیین نوروزی و کارکردهای آن» نوشت: « آیین قاشق‌زنی احتمالا نشات گرفته از این عقیده است که ارواح نیک درگذشتگان در رستاخیزی به شکل افرادی که رویشان پوشیده است به خانه بازماندگان سر می‌زنند و زندگان برای یادبود و برکت به آنان هدیه‌ای می‌دهند.»
در زند اوستا آمده است که پنج روز آخر سال تا روز پنجم فروردین اورمزد دوزخ را خالی می‌کند و ارواح رها می‌شوند. قاشق زنی استفاده ارواح از زبان بدنی به جای زبان گفتاری است.
آداب و رسوم نوروزی در گیلان
سمانه خلیلی‌فر نیز در آداب‌ورسوم نوروزی در گیلان درباره آداب قاشق‌زنی در این شهر نوشت: «در غروب روز چهارشنبه‌سوری افرادی که حاجتی دارند، درحالی‌که یک چادر کهنه و کاسه ای مسی و قاشق در دست دارند، به در خانه‌ها می‌روند و بدون تکلم دق‌الباب کرده و با قاشق بر روی کاسه می‌کوبند. در این هنگام صاحب‌خانه به صدای آنها دم درمی‌آید و در کاسهای که به همراه آنان است اندکی از آجیل شب چهارشنبه یا یک عدد تخم‌مرغ و یا غذای پخته می‌ریزد و در را می‌بندد.»
یکی از کاربران دیگر در توئیتر نیز درباره تجربه برگزاری سنت قاشق‌زنی در سمنان نوشته است.
بیشتر بخوانید: