آنچنان که از صحبت‌های آقای خلیلزاد فهمیده می‌شود صلح یا حتی آتش‌بسی در کوتاه مدت در کار نیست و طالبان قرار است در برابر خروج نیروهای آمریکایی در مرحله اول، صرفا از شدت جنگ در کابل و پروان بکاهند.
آگهیسفر زلمی خلیلزاد به کابل و دیدار وی با رهبران دولت وحدت ملی افغانستان پس از نهایی شدن توافق‌نامه میان ایالات متحده آمریکا و طالبان، پرسش‌های بسیاری را درباره سرنوشت دولت وحدت ملی، انتخابات ریاست جمهوری ۲۸ سپتامبر و نظام سیاسی آینده افغانستان پیش رو می‌گذارد.
نماینده ویژه ایالات متحده در گفت‌وگوی مفصل با طلوع نیوز درباره چرایی ورود آمریکا به روند مذاکره با طالبان گفت: «هدف ما از کوشش‌ها برای صلح اول این بود که مصرف و زحمت و کوشش‌های آمریکا در افغانستان کم شود. چون رئیس جمهوری کنونی آمریکا به مردم این کشور وعده داده که جنگ افغانستان ختم بدهد. دوم از افغانستان به خصوص برای امنیت آمریکا و دوستانش خطری واقع نشود. سوم جنگ بین افغان‌ها یعنی بین طالب و مخالفان آن و حکومت افغانستان ختم شود و سر نقشه آینده سیاسی افغانستان توافق شود و چهارم این‌که یک اوربند (آتش‌بس) دائمی در افغانستان ایجاد شود.»
آنگونه که آقای خلیلزاد در موارد متعدد در این مصاحبه نشان داد، هدف اولیه واشنگتن از مذاکره با نمایندگان گروهی که ۱۸ سال پیش از سوی ارتش ایالات متحده و متحدانش شکست داده شدند، خروج نیروهای نظامی این کشور از افغانستان است. تضمین تبدیل نشدن دوباره خاک افغانستان به پایگاهی برای گروه‌های تروریستی، محور دوم همین مذاکرات بوده است. آقای خلیلزاد امکان عملیات مشترک آمریکا با طالبان در آینده نه‌چندان دور این کشور را رد نکرد. همانگونه که وی گفت: «طالبان همین حالا هم مشغول جنگ با داعش است.»
سقوط طالبان در افغانستان، هیچگاه به معنای پایان حیات سیاسی این گروه نبود. حملات گاه و بی‌گاه جنگجویان «امارت اسلامی افغانستان» به کارمندان، نظامیان و شهروندان غیرنظامی و نیروهای خارجی، هیچگاه سایه ناآرامی را از این کشور نزدود. اما برای پایان دادن به چرخه باطل خشونت گویا دولت حامد کرزی و پس از آن دولت وحدت ملی نتوانسته اند اعتماد دولت ایالات متحده را در جنگ با اسلام‌گرایان طالبان به خود جلب کنند. در مصاحبه آقای خلیلزاد با طلوع‌نیوز، اهمیت ثانوی نهادهای قدرت جمهوری اسلامی از دید نماینده ویژه ایالات متحده پنهان نیست.
بیشتر بخوانید:
- خلیلزاد: در صورت تایید ترامپ آمریکایی‌ها در ۱۳۵ روز پنج پایگاه را ترک می‌کنند
- درخواست اشرف غنی برای همرسانی جزئیات توافق صلح آمریکا با دیگر رهبران افغانستان
اما مساله مهم‌تر احتمالا آینده افغانستان پس از خروج نیروهای آمریکایی است. آنچنان که از صحبت‌های آقای خلیلزاد فهمیده می‌شود، صلح یا حتی آتش‌بسی در کوتاه مدت در کار نیست و طالبان قرار است در برابر خروج نیروهای آمریکایی در مرحله اول، صرفا از شدت جنگ در کابل و پروان بکاهند. برقراری آتش‌بس، به گفت‌وگوهای «بین الافغانی» موکول می‌شود که از قرار معلوم آقای خلیلزاد نظر خوشی درباره برنامه دولت برای تشکیل یک هیات «همه شمول» برای مذاکره با طالبان ندارد. این مقام عالی رتبه دستگاه دیپلماسی ایالات متحده البته امیدوار است که این‌بار مانند چند مورد معدود در تاریخ افغانستان، گفت‌و‌گوها زود به نتیجه برسد و بزرگان کشوری که چهار دهه درگیر جنگ بوده، برای ترسیم نقشه آینده سیاسی فورا توافق کنند.
مساله برگزاری انتخابات ۲۸ سپتامبر و نارضایتی ضمنی ایالات متحده از آن، یک مورد قابل توجه دیگر است. آقای خلیلزاد در برابر اصرار لطف الله نجفی زاده، خبرنگار و مجری طلوع نیوز می‌گوید که کشورش موقوف (موضعی) در برابر این انتخابات ندارد اما با هر آنچه مخل صلح است، مخالفت می‌کند. معلوم نیست با توجه به آمادگی ایالات متحده برای آغاز مذاکرات میان طالبان و «هیات همه شمول» پیش از ۲۸ سپتامبر، اعتبار سیاسی فرد پیروز در این انتخابات و میزان قدرت او چقدر خواهد بود.
طالبان بارها بدون پرده پوشی اعلام کرده حکومت افغانستان را عروسک خیمه‌شب‌بازی می‌داند و مذاکره‌ای با آن در کار نخواهد بود. پرسشی که هم‌اکنون مطرح می‌شود این است که در صورت خروج نیروهای آمریکایی و در زمانی که «قرار نیست آتش‌بسی بر قرار شود» طالبان تا کجا به حملات خود علیه نیروهای نظامی و غیرنظامی دولت ادامه خواهد داد؟ نیروهای باقی‌مانده ارتش ایالات متحده در افغانستان تا کجا از دولت این کشور حمایت خواهند کرد؟ آیا ناتوانی دولت بار دیگر به عروج جنگ‌سالاران در کشور منجر خواهد شد؟
آقای خلیلزاد می‌گوید خط سرخ ایالات متحده به قدرت رسیدن امارت اسلامی أفغانستان با توسل به زور است: «ایالات متحده تنها حکومتی را خواهد پذیرفت که از راه گفت‌وگو و مذاکره روی کار بیاید.» این مواضع اگرچه با ارزش‌های «دموکراسی‌خواهانه» آمریکا در زمان جنگ افغانستان در تعارض است اما منفعت گرایانه (پراگماتیک) به نظر می‌رسند. با این حال و با توجه به وضعیت عینی و توازن قوا در افغانستان، تضمینی نیست که «امارت اسلامی» از راه مذاکره و گفت‌وگو با رقبای تضعیف شده و در شرایطی ناپایدار بار دیگر قدرت را به دست نگیرد. طالبان در چشمان زلمی خلیلزاد، «دیگر صرفا جنگجویان یک کشور خارجی نیستند... آن‌ها از گذشته خود پند گرفته و در پی چیز نویی هستند.»