آلودگی‌ ناشی از زباله‌های پلاستیکی؛ چه کشورهایی بیشترین سوءمدیریت را دارند؟

آگهی

مساله آلودگی‌های زیست محیطیِ ناشی از استفاده از پلاستیک‌ها از نیمه‌های دوم قرن بیستم به طور جدی مورد توجه دانشمندان قرار گرفت. در اواخر دهه ۶۰ میلادی نخستین روش‌های شیمیایی برای تجزیه مولکول‌های هیدروکربنی مشتق شده از نفت ابداع شد که قادر بود انواع پلاستیک‌ها را تجزیه کند.

از آن زمان تاکنون تولید جهانی پلاستیک از حدود ۲ میلیون تن در سال به ۳۸۰ میلیون تن رسیده که تقریباً سه برابر سریعتر از تولید ناخالص داخلی جهان است.

از ۶.۳ میلیارد تُن زباله‌های پلاستیکی تولید شده از دهه ۱۹۵۰ میلادی تا کنون، تنها ۹ درصد آن بازیافت و ۱۲ درصد دیگر سوزانده شده و مابقی در محل‌های دفن زباله یا طبیعت ریخته شده‌اند.

لیوان‌‎های یکبار مصرف، بطری‌های نوشیدنی و بسته‌بندی‌های مواد غذایی بیشترین ضایعات پلاستیکی در اروپا و آمریکا هستند.

ضایعات پلاستیکی که به رودخانه‌‌ها، دریاها و اقیانوس‌ها ریخته می‌شوند سبب می‌گردند که نور کافی به آب‌ها نرسد و بسیاری از موجودات کوچک دریایی که اولین حلقه در زنجیرۀ چرخه مواد غذایی هستند، در معرض نابودی قرار گیرند.

همچنین بسیاری از آبزیان با خوردن ذرات زباله موجود در آب‌ها از بین رفته و این مساله علاوه بر به خطر انداختن اکوسیستم آب‌ها، حیات را بر روی خشکی با مشکلات جدی همراه می‌کند.

بیشتر بخوانید:

• زباله‌های پلاستیکی چگونه اقیانوس‌ها را نابود می‌کنند؟
• بررسی اثرات و تعامل ذرات ریزپلاستیک با آب سطح دریاها
• استفاده از کیسه‌های پلاستیکی؛ کنیا سختگیرانه‌ترین قانون جهان را وضع کرد

به دنبال شدت گرفتن آلودگی‌های پلاستیکی، برخی کشورها از جمله کنیا، بنگلادش ، فرانسه و رواندا استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرده و برخی برای آن جرایم نقدی بالا و حتی زندان در نظر گرفته‌اند.

کمیسیون اروپا نیز با تعیین استراتژی‌هایی سعی دارد مصرف پلاستیک را در این قاره تا سال ۲۰۲۵ به میزان ۹۰ درصد کاهش دهد. در راستای این سیاست میزان بازیافت ضایعات پلاستیکی در این قاره طی ۷ سال گذشته از ۳۰ درصد به ۵۵ درصد رسیده است.

کشورهای آسیایی از جمله چین، اندونزی و فیلیپین بیشترین سوء مدیریت در رابطه با ضایعات پلاستیکی را دارند. این کشورها به دلیل داشتن نیروی کار ارزان قیمت مقصد شرکت‌های بزرگ برای تولیدات آنها است. کشورهای آفریقایی از جمله مصر و نیجریه نیز در صدر کشورهایی با بدترین مدیریت زیاله‌های پلاستیک قرار دارند.

فشار دولت‌ها و فعالان محیط زیست بر کارخانه‌های غول‌پیکر سبب شده تا آنها نیز به جستجوی راه‌هایی برای دستیابی به منابع بازیافتی یا تجدیدپذیر بروند.

از ۳.۶ میلیون تن زباله جامدی که هر روز در سراسر جهان دور ریخته می‌شود ۱۰ درصد آن پلاستیک است. نیمی از مشکل تغییرات آب و هوایی که امروز جهان با آن به عنوان یک فاجعه زیست محیطی مواجه شده به دلیل انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از تولید، توزیع و دفع پلاستیک است.

برآوردهای جهانی نشان داده است اگر برای مساله پلاستیک راهکاری جدی و عملی ارائه نشود وزن پلاستیک‌های رها شده در آب‌های آزاد تا سال ۲۰۵۰ میلادی از وزن ماهی‌های حاضر در آن‌ها بیشتر خواهد شد.

همچنین گفته می‌شود که زباله‌های دریایی سالانه ۱۳ میلیارد دلار به صنعت ماهیگیری آسیب وارد کرده و در مجموع ۱۳۹ میلیارد دلار هزینه اجتماعی و محیط‌زیستی ایجاد می‌کنند.

بیشتر بخوانید:

• هر اروپایی در سال نیم تن زباله تولید می‌کند
• بادکنک، نی و لیوان پلاستیکی قاتل بزرگ پرنده‌های دریایی
• مالزی هزاران تن ضایعات پلاستیکی را به کشورهای غربی پس می‌فرستد

با وجود اینکه سالانه گزارش‌های قابل توجهی در مورد ضایعات پلاستیکی و اثرات مخرب آن بر حیات کره زمین منتشر می‌شود، اما برخی سیاستمداران می‌کوشند نشان دهند که این مساله نباید اولویت بشر برای نجات زمین تلقی گردد.

اکنون گروه‌های فعال در زمینه محیط زیست و آلودگی‌های صنعتی در پی آنند تا دولت‌ها را وادار به تغییر سیاست‌های خود در زمینه مساله تغییرات اقلیمی کنند. یکی از اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد نیز کاهش میزان آلودگی دریایی است.

به نظر می‌رسد زمان زیادی برای نجات زمین از آلودگی‌های پلاستیکی و سایر مشکلات از جمله گازهای گلخانه‌ای وجود ندارد. چنانچه عزم عمومی بشر به رفع این مشکل منجر نشود زمین در دهه‌های آینده جای مناسبی برای سکونت ساکنانش نخواهد بود.