اینکه چرا کشورهای اسلامی قدرتمند دیگر نظیر ترکیه و قطر که در سال‌های گذشته نقش فعالی در حمایت از اقلیت مسلمان برمه بازی کردند در این دعوی پیشقدم نشدند، هنوز کاملا روشن نیست.
آگهیدیوان بین‌المللی دادگستری به‌عنوان مرجع اصلی رسیدگی به اختلافات میان دولت‌های عضو سازمان ملل متحد از روز سه‌شنبه، دهم دسامبر رسیدگی به دادخواست گامبیا علیه میانمار به دلیل نقض کنوانسیون جلوگیری از جنایت نسل کشی و مجازات [عاملان] را آغاز کرد.
بحث کشتار و سرکوب سازمان‌یافته مسلمانان اقلیت روهینگیا از سوی دولت میانمار و سکوت آنگ سان سوچی، رهبر سابقا محصور اپوزیسیون میانمار و برنده جایزه نوبل صلح در سال ۱۹۹۱، یکی از سرخط های خبری بسیاری از رسانه‌های جهان در سال‌های گذشته بوده است. با این حال احتمالا ورود کشور گامبیا در غرب قاره آفریقا به یک مجادله حقوقی بین‌المللی که در شرق قاره آسیا می‌گذرد و پیش کشیده شدن یک مرجع قضایی جهانی که عمدتا به اختلاف «کلاسیک» میان دولت‌ها رسیدگی می‌کند، می‌تواند پرسش‌هایی را برای ناظران این بحران مطرح کند.
چرا گامبیا علیه میانمار شکایت کرد؟
وزارت دادگستری گامبیا در یازده نوامبر سال ۲۰۱۹ شکایت خود علیه میانمار را به دلیل نقض کنوانسیون بین‌المللی پیشگیری و مجازات جرم نسل‌کشی در دفتر دیوان بین‌المللی دادگستری ثبت کرد.
گامبیا به‌عنوان چهل و نهمین عضو سازمان همکاری‌های اسلامی (کنفرانس اسلامی سابق) و به نمایندگی از این نهاد دین محور جهانی، علیه میانمار شکایت کرده است.
اینکه چرا کشورهای اسلامی قدرتمند دیگر نظیر ترکیه و قطر که در سال‌های گذشته نقش فعالی در حمایت از اقلیت مسلمان برمه بازی کردند در این دعوی پیشقدم نشدند، هنوز کاملا روشن نیست. با این حال دست‌کم می‌توان گفت با توجه به درگیری ترکیه با مساله قتل عام ارامنه در قرن گذشته و احتمال مسئول شناخته شدن این کشور از سوی نهادهای بین‌المللی، آنکارا و متحدان هم‌کیش آن، تمایلی برای ورود به یک دعوای حقوقی با محوریت مساله نسل کشی را نداشتند.
آیا دیوان بین‌المللی دادگستری صلاحیت رسیدگی به دعوای گامبیا علیه میانمار را دارد؟
ماده ۹ کنوانسیون بین‌المللی پیشگیری و مجازات جرم نسل‌کشی، دیوان بین‌المللی دادگستری، بازوی قضایی و حقوقی سازمان ملل متحد را به‌عنوان مرجع رسیدگی به « اختلافات دول متعاهد در تفسیر و اجرای...» این معاهده معرفی می‌کند. دیوان بین‌المللی دادگستری در زمان پذیرش دادخواست این دعوی با اشاره به همین ماده و همچنین عضویت میانمار و گامبیا در معاهده منع نسل‌کشی و منشور ملل متحد، صلاحیت خود برای رسیدگی به این دادخواست را تایید کرده است.
بنابراین روشن است که با وجود آنکه گامبیا با میانمار برخورد یا اختلاف «کلاسیک» ندارد، اما دیوان بین‌المللی دادگستری صلاحیت تام و تمام برای رسیدگی به دعوای این دو دولت را دارد.
گامبیا از دیوان چه می‌خواهد؟
رسیدگی دیوان به دعاوی دولت‌ها علیه یکدیگر معمولا بسیار زمان بر و طولانی است. دولت گامبیا از این مرجع عالی قضایی بین‌المللی خواسته است تا با توجه به ادامه سرکوب علیه مسلمانان روهینگیا و همچنین با پذیرش گزارش‌های متعدد سازمان ملل و دیگر نهادهای طرفدار حقوق بشر، دولت میانمار را به اتخاذ تصمیم‌های فوری برای توقف این روند موظف کند. رویه قضایی دیوان بین‌المللی دادگستری نشانگر آن است که این نهاد عموما برای جلوگیری از «ادامه یک وضعیت خسارت بار»، دستور موقت صادر می‌کند.
پس از آن قضات وارد مرحله رسیدگی ماهوی به پرونده می‌شوند. در این زمان دیوان وظیفه خواهد داشت براساس درخواست گامبیا، درباره نقض کنوانسیون منع نسل‌کشی از سوی میانمار و مسئولیت احتمالی دولت این کشور رای صادر کند. رویه قضایی دیوان به ویژه در قضیه شکایت بوسنی و هرزگوین علیه یوگسلاوی سابق (صربستان و مونته‌نگرو/ ۲۰۰۷) به اتهام مشابه، نشان می‌دهد که «عالی‌رتبه‌ترین مرجع حقوقی بین‌المللی» در پذیرش بار مسئولیت نسل کشی یک دولت، بسیار محتاطانه عمل می‌کند.
بیشتر بخوانید: