ادریس بی، هنرمند فرانسوی-تونسی که با مجسمههای رنگی ریزودرشتش از حیوانات شناخته میشود در ششمین دورهٔ ورلد آرت دُبی، نیز مجموعهای کارهای تازهٔ خود را به نمایش گذاشت.
یورونیوز در حاشیهٔ این نمایشگاه گفتگویی با این هنرمند ترتیب داده که مشروح آن را در زیر میخوانید.
یورونیوز: ازسرگیری اجرای چنین برنامههایی خوب است مگر نه؟
ادریس بی: بله، نوعی بازگشت به زندگی است، بخصوص برای دوبی که دائما در آن رویدادهای مختلفی در جریان است. تماشای برگشتن مردم به زندگی عادی، آدم را سرحال میآورد.
یورونیوز: بهنظرتان کرونا چه تأثیری بر بازار هنر داشته؟
ادریس بی: خب همه چیز را بند آورد. مثلا خود من قرار بود کلّی برنامه و اجرا داشته باشم که نه ماه است تعطیل شده است. برنامهٔ بعدیام قرار بود در نیویورک باشد که همهچیز از نو برای دو ماه تعطیل شد.
یورونیوز: خوب است که مردم بیرونند و نکات بهداشتی را هم رعایت میکنند. اما چالشهای اجرای کار در اینجا چه بوده؟
ادریس بی: اصلیترین چالش برای من این بوده که ماسک بزنم و کار کنم. با گرما و همهٔ شرایط محیطی، این بزرگترین چالش بود. بقیهاش رعایت فاصلهٔ اجتماعی بوده. اما حالا همه به آن عادت کردهاند. چون چند ماهی است که قوانین را رعایت میکنیم و برایمان عادت شده.
یورونیوز: چطور وارد کار هنر شدید؟ میدانم که نقاشی را در دورهٔ بیماری شروع کردید.
ادریس بی: بعد از سفری به آمریکا نقرس گرفتم و دائم افتاده بودم توی تخت. یکی دو هفتهٔ اولش بد نبود اما بعد از آن دیگر به جان خودتان میافتید. قبلش کمی طراحی میکردم و بعد با خودم گفتم حالا که کاری ندارم بد نیست هر چه دلم میخواهد بکشم، یعنی کارهایی که مدتی بود در ذهن داشتم. اینطوری شروع شد. یک تکه گل برداشتم و همانجا روی تخت مشغول مجسمهسازی شدم. بامزه بود. این قطعه را تمام کردم و بعد که آن را به همسرم نشان دادم گفت وای، معرکه است. در حالی که معمولا خیلی به هنر علاقه نشان نمیدهد. پس با خودم گفتم اگر او بگوید خوب است حتما یک چیزی هست. اول یک گوریل ساختم بعد یک ببر و همینطور به رفقا نشان میدادم و میگفتند: عجب! کار کی هست؟ میخواهم بخرمش. بعد میگفتم کار خودم است و آنها میگفتند واقعا؟! و اینطوری بود که شروع شد.
یورونیوز: کارهایتان از جنس فایبرگلاس و رزین اند. از جزئيات شیوهٔ کارتان بگویید. از چه چیزهایی و دقیقا چطور الهام میگیرید.
ادریس بی: خب در واقع بیش از پنج سالی میشود که دارم این کار را میکنم. کار را با ساختن مجسمههای گلی شروع کردم. بهشیوهٔ مجسمهسازی کلاسیک. اما حالا چاپ سهبعدی و اینطور چیزها را داریم. اول با دست روی کاغذ طراحی میکنم تا حسّ و حالت درست جانور را پیدا کنم و بعد سهبعدیاش را میسازم. بعد آن را سهبعدی چاپ میکنم و قالب میگیرم و بعد کمی اصلاحش میکنم چون چیزی که فکر میکنید با آنچه در عمل از کار در میآید میشود فرق دارد. مثلا ظرافتهای دست و پا و اینطور چیزها را درست میکنم و وقتی کاملا از همهچیز راضی باشم، کار را دوباره قالب میگیرم و بعد با فایبرگلاس و رزین کار نهایی را میسازم.
یورونیوز: شما از والدینی تونسی در پاریس بهدنیا آمدید. این تأثیری در هنرتان داشته؟
ادریس بی: حالا اینجا هستم در خاورمیانه و کشوری مسلمان. فرهنگش واقعا به کودکیام شبیه است، گرچه شمال آفریقا فرقهایی با اینجا دارد. البته فرهنگ من به حالوهوای مدیترانه هم شبیه است؛ ایتالیا، یونان و اسپانیا. محیطی چندفرهنگی است. گذشته از این من در دههٔ ۸۰ به دنیا آمدم و آن موقع دنیا دنیای ویدئوگیمها و محصولات ژاپنی بود. دوران کشف بود و انگار با هم کشف میکردیم که چطور ژاپن در همه چیز دارد پیشرفت میکند. اینها خیلی رویم تأثیر گذاشت. بعد برای زندگی به چین رفتم. چین واقعاً دنیای دیگری است و همهچیزش متفاوت است.
یورونیوز: فکر میکنید در دوبی جای هنرتان را پیدا کردهای؟ چون اینجا آثارتان در گوشهوکنار شهر دیده میشوند. بهنظرتان چرا هنر شما اینقدر طبیعی جا افتاده؟
ادریس بی: محیط اینجا خیلی شهری است. معمولا محیطهای شهری پر از سیمان و فولاد و شیشه است و کمی ترسناک و غیرانسانی بهنظر میآید. کارهای من با رنگهای تخت از جنس فایبرگلاس ساخته شده، به این فضاها جان میدهد. باید بگویم که انتظار نداشتم میل به این کارها اینقدر باشد.
یورونیوز: فکر میکنید هنر در اینجا یعنی امارات و مخصوصاً دُبی چقدر جدی است؟
ادریس بی: خب هنر اینجا جدی است، چون هنر با باقی چیزهای مادّی که میتوان خرید فرق دارد. هنر یعنی خلاقّیت و چیزی که ایجاد احساس میکند. یعنی لمسش نمیکنید بلکه حسّش میکنید. به آن دست نمیزنید. بهگمانم از همین روست که خیلی برای مقامات امارات مهم بوده و حتی قبل از اینکه بیایم کسانی این را به من گفته بودند.
یورونیوز: فکر میکنید چرا هنر امری است تا این حد جهانی؟ با این که امسال، سال خیلی سختی بوده، اما میبینیم که مردم همچنان به هنر در زندگیشان نیاز دارند، چرا؟
ادریس بی: پس احساسی به شما میدهد، مهم نیست خوب باشد یا نباشد، باعث میشود چیزی را احساس کنید. شاید خوشتان نیاید، اما چیزی را احساس میکنید. فکر میکنم مردم واقعا دراین باره حساس بودهاند، چون بهخصوص با بیماری همهگیر خیلیها به خودشان آمدهاند. یا در خانه، خودشان یا با همسرشان تنها بودهاند و کلّی وقت داشتهاند تا فکر کنند و بعد دوباره سراغ هنر رفتهاند. چون فهمیدهاند چقدر مهم است که خانه و کاشانهای داشته باشی. و حالا میخواهند تابلوهای تازهای بخرند تا احساس خاصّی به آنها بدهد. پس هنر خیلی مهم است چون احساس را به شما بر میگرداند.
یورونیوز: نظرتان دربارهٔ استفاده از هنر با انگیزهٔ سیاسی و اجتماعی چیست؟
ادریس بی: سوال خوبی است. چون همین تازگی کاری را برای جنبش «جان سیاهان مهم است» انجام دادم. پس قطعا برایم جذاب است. هنر هرچه باشد کارش نشان دادن دیدگاه و سهیم شدن احساس با دیگران است. و وقتی دیدم با جنبش «جان سیاهان مهم است» چه حرکتهایی بهراه افتاد گفتم باید کاری بکنم. اگر کاری از دستم بربیاید خوشحال میشوم. منظورم این نیست که برای تظاهرات به آمریکا میروم اما خوب است بهسهم خودم کاری بکنم. پس گفتم یک مجسمهٔ خاص به این جنبش تقدیم میکنم و هر پولی که از آن عایدم شود به آنها میدهم.
یورونیوز: شما اصلا اهل تونس هستید و در حال حاضر موقتا آنجا مستقر شدهاید. بیماری کووید چه تأثیری روی وطنتان داشته است؟
ادریس بی: خب راستش بدتر از این نمیشود و این خوب است. صادقانه بگویم. منظورم این است که گاهی اصلا نمیفهمم که کشور چطور میگردد، آن هم با بدترین اوضاع ممکن. دولت کاری نمیکند. اقتصاد هم از کار افتاده. مرزها بسته است و گردشگری هم نمیآید. مردم دارند خودشان راه خودشان را پیدا میکنند، بهترین راه ممکن را یعنی خودشان کاری میکنند.