در اوکراین مکانی وجود دارد که لاشه موشک‌ها همچون سنگ قبرهای یک گورستان به ترتیب نام و تاريخ آرمیدن آنها (اصابت به زمین)، به‌ردیف قرار گرفته‌اند و علی‌رغم نشتی سوخت از این موشک‌ها، علف‌ها در اطراف آنها همچنان رشد کرده و فضای سبز آرامستان‌ها را تداعی می‌کنند.
آگهیقدم زدن در میان این لاشه‌های موشکی، همچون مرور کاتالوگ‌های ادوات جنگی روسیه است. زیرا انواع و اقسام موشک‌های کروز، موشک‌های بالستیک، بمب‌های سُرِشی، بمب‌های جاذبه‌ای (سقوط آزاد) و اجزای پیچ خورده و در هم فرورفته آنها از جمله سیم، صفحات‌های مداری، ژیروسکوپ، لنز، پوشش و روکش فلزی را می‌توان به چشم دید.
تمام این اشیای فلزی که از آسمان بر سر اوکراین فرود آمدند، در یک مرکز مخفی مطالعاتی در نزدیکی شهر کی‌یف جمع‌آوری شده‌اند.
سرهنگ میکولا دانیل‌یوک در مورد علت وجود چنین مکانی می‌گوید: «اگر می‌خواهید با چیزی بجنگید، ابتدا باید بفهمید که با چه چیزی سر و کار دارید.» نشریه اکونومیست در مطلبی که به‌تازگی منتشر کرده به این قبرستان موشکی در اوکراین پرداخته است؛ محلی که از بهار ۲۰۲۲ کار خود را آغاز کرده است.
کارشناسان این مرکز مطالعاتی معتقدند که با بررسی‌های شانزده ماهه آنها از بقایای موشک‌های روسیه، تردیدهای اندکی در مورد ظرفیت‌های صنایع نظامی دشمن باقی مانده است.
کمیت و کیفیت موشک‌های روسی چه تغییری داشته است؟
شیوه کار کارشناسان این مرکز به این شکل است که هنگامی که افسران به محل برخورد موشک می‌رسند، ابتدا باید ببینند که با چه نوع پرتابه‌ای سر و کار دارند. سپس به دنبال شماره سریال یا علامت‌های دیگر بگردند.
هرچه موشک مؤثرتر عمل کرده باشد، باقی‌مانده کمتری از لاشه آن به دست می‌آید. بهترین حالت زمانی است که پدافند هوایی به موتور موشک شلیک کرده باشد و بقیه موشک سالم بیفتد. سپس افسران به راحتی می توانند زمان و مکان تولید و سرویس آن را بررسی کنند و دریابند که آیا ارتقا یافته است یا خیر.
برخی اخبار دلگرم‌کننده برای کی‌یف حاکی از آن است که روسیه در حال اتمام ذخایر موشکی خود است. جدیدترین موشک‌های به کارگرفته‌شده توسط مسکو، در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۳ ساخته شده‌اند. اما فراوانی و میزان بالای استفاده از این ادوات نشان از افزایش حجم تولید روس‌ها تولید دارد.
به نظر می‌رسد که روس‌ها موثرترین موشک کروز خود یعنی موشک Kh-۱۰۱ را در اولویت تولید خود قرار داده‌اند. چراکه به گفته سرهنگ دانیل‌یوک این موشک‌ها می‌توانند برای رادارگریز شدن، ده‌ها بار تغییر جهت داده و در ارتفاع پایین پرواز کنند.
روسیه در بحبوحه جنگ هم در حال به روزرسانی موشک‌های خود است. موشک‌هایKh-۱۰۱ که در سال ۲۰۲۲ میلادی بازیابی شدند، دارای یک عدد سامانه هدف‌یابی (هومینگ) با استفاده از یک حسگر نوری بودند، در حالیکه نمونه‌های جدیدتر این موشک‌ها دارای سه عدد از آنها است.
تاکتیک‌های کی‌یف در دفع حملات هوایی مسکو
اکونومیست به نقل از یک کارشناس می‌نویسد که چنین یافته‌هایی، محاسبات اوکراین را در مورد نحوه مبارزه با روس‌ها تغییر می‌دهد.
این کارشناس که با نام «ساشا» معرفی شده، می‌گوید که بررسی «حس‌گرهای نوری دنبال‌کننده کنتراست (تضاد نوری)» که در موشک‌های کروز دریا-به-خشکی «کالیبر» روسی به کار می‌رفت در اوایل جنگ به اوکراینی‌ها این امکان را داد تا برای فریب دادن دشمن، از طعمه‌های مخروطی‌شکل بهره بگیرند. این سازه‌های مخروطی‌شکل اکنون توسط اوکراین در مکان‌هایی مانند پل‌ها تعبیه شده‌اند.
در نمونه‌ای دیگر، یافته‌های اوکراین از بررسی این لاشه‌های موشکی به نیروهای دفاع هوایی این کشور کمک کرد تا با «تله‌های حرارتی» روسیه مقابله کنند. به ابری از دود که از شلیک ده‌ها پرتابه با هدف گیج‌کردن سامانه‌های خودکار پدافنی تشکیل می‌شود، تله حرارتی می‌گویند. سرهنگ دانیل‌یوک می‌گوید که اوکراینی‌ها اکنون قادر هستند این تله‌های حرارتی را از پرتابه‌های موشکی واقعی تمیز دهند.
افشاگری در مورد نام کارگران
کالبدشکافی یک موشک پس از برخورد با زمین می‌تواند مشخصات سازنده آن را هم به ما بشناسد. شایان ذکر است که به دلیل بوروکراسی موجود در کارخانه تولید کننده موشک روسی کالیبر، بسیاری از قطعات، نام کارگرانی که آنها را تولید کرده‌اند را هم با خود دارند.
اوکراین از این اطلاعات برای اعلان عمومی و خجالت‌زده کردن این افراد بابت کشتن غیرنظامیان استفاده کرده است. ساشا می‌گوید: «ما به این کارگران می‌گفتیم که آنها دو گزینه دارند: ترک خدمت یا خرابکاری در تولید.»
وی معتقد است که با این کار «به طور قطع، روند تولید (روسیه) برای مدتی در زمستان متوقف شد».
مشاهده قطعات غربی در موشک‌های روسی
سرهنگ دانیل‌یوک با دیدن مدار الکتریکی موشک‌ها آن‌چنان هم تحت تأثیر قرار نگرفته است؛ چراکه این مدارها هنوز از طرح‌های دوران شوروی خارج نشده‌اند. او می‌گوید: «درست است که جعبه‌های رله در سال ۲۰۲۲ تولید شدند، اما همان اندازۀ مدل‌های دهه ۱۹۷۰ هستند.» با این حال، روس‌ها ریز اجزای خود را از طریق واردات تامین می‌کنند.
اکثریت قریب به اتفاق این قطعات کوچک در سامانه‌های هدف‌یابی نوری موشک‌های هوا به زمین Kh-۱۰۱ استفاده شده‌اند که با کمال تعجب ساخت آمریکا هستند.
این قطعات شامل بردهای منطقی Altera Flex است که دارای کاربرد دوگانه بوده و مشمول تحریم نیستند. متوقف کردن این جریان دشوار است چراکه به گفته ساشا «به سادگی می‌توان آنها را در سایت Aliexpress سفارش داد و در چند چمدان از قزاقستان به روسیه صادر کرد».
آگهیبه توییتر یورونیوز فارسی بپیوندید
موفقیت سامانه‌های پدافند هوایی اوکراین (از جمله موشک‌های دوش‌پرتاب زمین به هوا که چندین برابر ارزان‌تر از اهدافشان هستند) ابهاماتی را در مورد قابلیت دوام موشک‌های کروز روسیه در جنگ‌های مدرن ایجاد می‌کند.
ساشا در این رابطه می‌گوید: «تا زمانی که هسته‌ای نباشند، این موشک‌ها به اندازه کافی دقیق یا مخرب نیستند تا [در جنگ] تفاوت راهبردی ایجاد کنند.»