«شگا» سومین حزب بزرگ پرتغال، اگرچه گفتمان زهرآگین نژادپرستانه و ضدمهاجر را روانه صحنه اصلی سیاست این کشور کرده است، اما با انکار شدید تعلق خود به جریان راست افراطی، ترجیح می‌دهد به عنوان حزبی پوپولیست (عوام‌گرا) در نظر گرفته شود.
آگهیحزب راستگرای تازه‌تاسیس شگا در سال ۲۰۱۹ موفق به کسب یک کرسی در پارلمان پرتغال شد. این حزب تنها سه سال بعد و در انتخابات عمومی سال ۲۰۲۲ با کسب ۷.۲ درصد آرا با کسب دوازده کرسی موفق به گسترش حضور خود در پارلمان شد.
این ظهوری خیره‌کننده برای چنین حزب جوان و جنجالی در جمع احزاب راست‌گرا و پوپولیست اروپایی بود. اگرچه این حزب گفتمانی را مبنی بر ضدیت با مهاجران، دگرباشان جنسی و مسلمانان و همسو با راست‌گرایان افراطی اتخاذ کرده، اما همیشه منکر تعلق خود به این سوگیری سیاسی شده است.
کاتارینا ویگاس، فعال سیاسی در گفتگو با یورونیوز گفت: «خیلی شوکه کننده بود. مردم از شرایط اقتصادی کشور ناخشنود بودند و همه‌گیری کرونا نیز در جریان بود. شگا خلا بین وعده‌های دولت و آن‌چه نمی‌توانست فراهم کند را پر کرد. رسانه‌ها هم گفتمان راست افراطی آن‌ها را عادی‌سازی کردند.»
ظهور چنین حزبی برای بسیاری از ناظران فرای مرزهای پرتغال نیز غافلگیر‌کننده بود. هایدی بیریچ، موسس پروژه جهانی علیه افراط‌گرایی (GRAPHE) در گفتگو با یورونیوز گفت: «بسیاری از مردم نمی‌دانستند که چنین صحنه بزرگ فعالیتی برای راست‌گرایان افراطی در پرتغال وجود دارد. از پایان دوران دیکتاتوری آنتونیو ده الیویرا سالازار در سال ۱۹۷۴ تا کنون، چنین موردی در این کشور وجود نداشته است. به نظر می‌رسید پرتغال برخلاف رویه در جریان در ایتالیا، سوئد، فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی سر برآورد.»
اما ناگهان شگا سر برآورد و اکنون به سومین حزب محبوب کشور با شانس واقعی برای حضور در دولت در آینده‌ای نزدیک بدل شده است.
خانم بیریچ می‌افزید: «شگا حزبی شدیدا ضدمهاجر، ضدکولی‌ها و ضددگرباشان است. آن‌ها تصویری شرور از مهاجران به نمایش می‌گذارند. تیم رهبری آن‌ها، از جمله آندره ونتورا، رهبر کارزماتیک آن‌ها سخنان وحشتناکی درباره کولیان گفته و آن‌ها را مشکل امنیتی خوانده‌اند. آقای ونتورا همچنین درباره چیزهایی چون نظریه توطئه ملی‌گرایانه سفیدپوستی جایگزینی بزرگ مبنی بر این‌که مهاجران درحال جایگزینی پرتغالی‌های بومی پرتغال هستند، صحبت کرده است.»
پروژه جهانی علیه افراط‌گرایی اخیرا شگا را به فهرست خود از گروه‌های نفرت پراکن و افراط‌گرا در پرتغال اضافه کرده است. البته پیش از این ۱۲ گروه دیگر از جمله چند حزب سیاسی در این فهرست قرار داشتند، اما هیچ‌کدام از آن‌ها تا‌کنون به اقبالی در انتخابات این کشور دست نیافته است.
با این‌حال در نظر گرفتن شگا به عنوان یک حزب راستگرای افراطی در پرتغال بسیار مناقشه‌برانگیز است. زیرا که آن‌ها اصرار دارند خود را پوپولیست معرفی کنند.
«آن‌ها می‌گویند نژادپرست نیستند»
کاتیا موریرا ده کاروالیو، محقق دانشگاه پرتو در گفتگو با یورونیوز گفت: «دانشگاهیان بر روی برخی مسائل درباره دسته‌بندی شگا باهم توافق ندارند. به نظر من، در حال حاضر شگا اگرچه یک حزب بنیاد‌گرای راست پوپولیست است، اما افراط‌گرا نیست. زیرا شگا به وضوح دستور کاری پوپولیستی دارد و آن‌طور که تا کنون نشان داده، "توده ساده" را در مقابل "نخبگان فاسد" می‌انگارد. علاوه‌بر این، این حزب حامی دیدگاه‌های غیرلیبرال است و هدف آن برپایی نوعی دموکراسی غیرلیبرال در پرتغال است.»
این درحالی است که راست‌گرایان افراطی مایلند هرگونه‌ای از دموکراسی را کنار گذاشته و حتی برای دست‌یابی به اهدافشان به خشونت متوسل شوند.
خانم کاروالیو می‌گوید: «این نه چیزی است که شگا در حال حاضر انجام داده است و نه، به نظر من، در آینده‌ای نزدیک انجام خواهد داد.»
اما با این حال، برخی تفاوت آن‌ها را با راست‌گرایان افراطی تنها ظاهری می‌پندارند.
کاتارینا ویگاس می‌گوید: «کاملا مشخص است که آن‌ها راستگرای افراطی هستند. گفتمان آن‌ها راستگرای افراطی است اما می‌خواهند خود را چون حزبی پوپولیست نشان دهند. آن‌ها می‌گویند نژادپرست نیستند، پرتغال نژادپرست نیست، آن‌ها خود را مدافع کسانی جا می‌زنند که از وضعیت کنونی ناخشنودند و آن‌ها را قربانیان نظام می‌انگارند. این منعکس کننده دیدگاه افرادی است که خود را افراط‌گرا نمی‌پندارند.»
خانم کاروالیو می‌گوید از زمانی که شگا نخستین کرسی خود در پارلمان را در سال ۲۰۱۹ کسب کرد، آمار جنایات نفرت‌محور و همچنین نفرت‌پراکنی در پرتغال پیوسته افزایش یافته است.
او می‌افزاید: «بر اساس بررسی یوروبارو متر در سال ۲۰۱۸، پرتغال دومین کشور اروپا بود که نگرشی مثبت نسبت به ادغام مهاجران داشت و ۸۰ درصد مردم این موضوع را مثبت تلقی می‌کنند.»
رابطه نزدیک شگا با احزاب همسوی اروپایی
اگرچه شگا منکر هویت راستگرای افراطی خود است، نظرات رهبر کاریزماتیک این حزب با رهبران دیگر احزاب مشابه پوپولیست و راست افراطی اروپا مثل ماتئو سالوینی، رهبر حزب لیگ ایتالیا، مارین لوپن، رهبر حزب اجتماع ملی فرانسه و سانتیاگو آباسکال، رهبر حزب وکس اسپانیا هم‌راستاست.
خانم کاروالیو همچنین گفت: «پیش از شگا راست افراطی در صحنه اصلی سیاست پرتغال حضور نداشت. پرتغال حتی در این زمینه کشوری موفق در نظر گرفته می‌شد که از گزند راست‌گرایان افراطی در امان مانده است. اما امروزه، علاوه بر افازایش حمایت از شگا، شاهد عادی‌سازی نظرات این حزب توسط دیگر احزاب راست‌گرا هستیم. برای مثال رهبر بزرگترین حزب مخالف دولت اخیرا گفته بود که پرتغال باید به دنبال مهاجرانی باشد که بتوانند با مردم این کشور بهتر ادغام شوند. به بیان دیگر، او به دنبال اتخاذ تدابیر انحصاری برای استقبال از مهاجرین است، به گونه‌ای که درها به روی کسانی که شبیه پرتغالی‌ها هستند باز و بر روی بقیه بسته شود.»
کاتیا موریرا ده کاروالیو افزود: «این موضوع که دقیقا منطبق بر سیاست‌های شگا است، برای من بسیار نگران کننده است. زیرا باعث افزایش دوقطبی‌سازی شده و احزاب راست میانه‌رو را به سوی سیاست‌های راست پوپولیستی سوق می‌دهد که این امر می‌تواند تمایز این احزاب را بسیار دشوار سازد.»