پانزدهمین نشست سران قدرت‌های نوظهور اقتصادی جهان موسوم به گروه بریکس ۲۲ تا ۲۴ اوت در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی برگزار می‌شود. درباره این گروه متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی چه می‌دانیم و چه کشورهایی قصد پیوستن به جمع آن‌ها را دارند؟
آگهیبریکس چیست؟
جیم اونیل، اقتصاد‌دان ارشد شرکت خدمات مالی و بانکداری بین‌المللی گلدمن ساکس در سال ۲۰۰۱ در مقاله‌ای با تاکید بر توان بالقوه اقتصادی برزیل، روسیه، چین و هند، مخفف «بریک» را با استفاده از حروف اول نام این کشورها برای گروه آن‌ها پیشنهاد داد. در آن سال آفریقای جنوبی جایی در میان این قدرت‌های اقتصادی نوظهور نداشت.
فعالیت این گروه در سال ۲۰۰۹ به صورت غیررسمی و با هدایت روسیه آغاز شد و هدف آن فراهم کردن بستری بود تا اعضای آن نظم جهانی تحت سلطه آمریکا و دولت‌های غربی را به چالش بکشند.
اجلاس سران این کشورها به صورت سالیانه برگزار می‌شود و مسئولیت ریاست گروه نیز یک سال یک بار به صورت چرخشی به اعضا واگذار می‌شود.
چه کشورهای اعضای بریکس را تشکیل می‌دهند؟
برزیل، روسیه، هند و چین اعضای موسس این گروه هستند. آفریقای جنوبی(South Africa)، کوچک‌ترین و کم‌جمعیت‌ترین اقتصاد عضو این گروه در سال ۲۰۱۰ به جمع آن‌ها پیوست و در نتیجه با اضافه شدن حرف S، نام گروه به «بریکس» تغییر کرد.
این کشورها روی هم ۴۰ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و کنترل یک چهارم اقتصاد بین‌المللی را بر عهده دارند.
این گروه به غیر از مسائل و نفوذ ژئوپولتیک بر همکاری‌های اقتصادی و افزایش تجارت و توسعه چند‌جانبه متمرکز است.
تصمیمات بریکس با اجماع آرا اتخاذ می‌شود و تمام کشورهای عضو آن در گروه ۲۰ متشکل از اقتصاد‌های بزرگ جهان عضویت دارند.
چه کشورهایی و چرا می‌خواهند به جمع بریکس بپیوندند؟
بنابر اعلام آفریقای جنوبی که ریاست نشست ۲۰۲۳ را برعهده دارد، تا کنون بیش از ۴۰ کشور از جمله ایران، عربستان سعودی، امارات عربی متحده، آرژانتین، الجزایر، بولیوی، اندونزی، مصر، اتیوپی، کوبا، جمهوری دموکراتیک کنگو، کومور، گابون و قزاقستان علاقه خود را برای پیوستن به جمع کشورهای عضو بریکس ابراز کرده‌اند.
این کشورها به بریکس به عنوان جایگزینی برای نهاد‌های بین‌المللی تحت سلطه قدرت‌های غربی می‌نگرند و امیدوارند با عضویت در آن بتوانند از مزایایی چون توسعه اقتصادی و افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری بهره برند.
درپی همه‌گیری کرونا و اقدامات کشورهای غربی و ثروتمند در احتکار واکسن این بیماری، نارضایتی از نظم کنونی جهانی در کشورهای درحال توسعه تشدید شد.
ایران که حدود یک چهارم ذخایر نفت خاورمیانه را در اختیار دارد اظهار امیدواری کرده است که تصمیم‌گیری درمورد سازوکار پیوستنش به جمع کشورهای عضو بریکس در اولین فرصت به نتیجه برسد.
همچنین عربستان سعودی، غول نفتی دیگر که در چارچوب کشورهای «دوست بریکس» در ماه ژوئن در نشست کیپ‌تاون شرکت کرد، با حمایت روسیه و برزیل برای پیوستن به این گروه همراه است.
آرژانتین نیز در ژوئیه ۲۰۲۲ اعلام کرد که از حمایت چین برای عضویت در بریکس برخوردار است.
اتیوپی که یکی از اقتصاد‌های آفریقایی با سریع‌ترین رشد است، در ماه ژوئن در خواست خود مبنی بر عضویت در بریکس را اعلام کرد. سخنگوی وزارت خارجه این کشورهمچنین از ادامه همکاری با کشورهای بین‌المللی در جهت حفاظت از منافعش سخن گفت.
لوئیس آرسه، رئیس جمهوری بولیوی از علاقه این کشور برای پیوستن به بریکس سخن گفت. دولت او در ماه ژوئیه اعلام کرد که می‌خواهد با روی آوردن به یوآن چین به عنوان ارز مورد استفاده در داد و ستد‌های بین‌المللی از وابستگی اقتصاد این کشور به دلار آمریکا بکاهد. این نگرش با هدف بریکس مبنی بر کاهش وابستگی اعضا به دلار آمریکا همسو است. انتظار می‌رود آقای آرسه در اجلاس ژوهانسبورگ شرکت کند.
الجزایر در ماه ژوئیه اعلام کرد که درخواست‌هایی را مبنی بر پیوستن به جمع کشورهای عضو بریکس و همچنین شراکت در بانک توسعه جدید موسوم به بانک بریکس، تسلیم کرده است. این کشور غنی از منابع نفت و گاز واقع در شمال آفریقا به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود و همچنین تقویت شراکت با چین و دیگر کشورهاست.