جایزه ساخاروف، جایزه پارلمان اروپا در قدردانی از مدافعان آزادی‌های اساسی و حقوق بشر، ظهر سه‌شنبه طی مراسمی که در مقر پارلمان در استراسبورگ فرانسه برگزار شد به نمایندگی از مهسا امینی و جنبش زن، زندگی، آزادی به افسون نجفی، خواهر حدیث نجفی و مرسده شاهین‌کار، از قربانیان اعتراضات ۱۴۰۱ اهدا شد.
آگهیپارلمان اروپا پس از آن که در ۱۹ اکتبر امسال اعلام کرد که جایزه ساخاروف ۲۰۲۳ را به مهسا امینی و جنبش «زن، زندگی، آزادی» اعطا می‌کند، از خانواده مهسا امینی برای حضور در مراسم اهدای این جایزه دعوت کرد. اما مقام‌های فرودگاه امام خمینیِ تهران روز جمعه ۸ دسامبر (۱۷ آذر) از سفر امجد امینی (پدر)، مژگان افتخاری (مادر) و اشکان امینی (برادر مهسا امینی) به فرانسه ممانعت به عمل آوردند.
با این وجود، مراسم روز سه‌شنبه با حضور صالح نیکبخت، وکیل خانواده مهسا امینی و با دعوت از افسون نجفی، خواهر حدیث نجفی، نوجوان ۲۲ ساله‌ای که در جریان اعتراضات خیابانی به جان‌باختن مهسا امینی در جریان بازداشت توسط ماموران گشت ارشاد، در پی اصابت گلوله‌های ساچمه‌ای جان باخت، برگزار شد.
افزون بر خانم نجفی، مرسده شاهین‌کار نیز به نمایندگی از مهسا امینی و جنبش زن، زندگی، آزادی در این مراسم حضور داشت. خانم شاهین‌کار در جریان اعتراضات سال ۱۴۰۱ در ایران، بینایی یک چشم خود را به دلیل شلیک گلوله ساچمه‌ای ماموران امنیتی از دست داده است.
جایزه ساخاروف ۲۰۲۳ ظهر روز سه‌شنبه به وقت محلی و در جریان برگزاری نشست پارلمان اروپا و میان تشویق نمایندگان حاضر در جلسه به دو زن ایرانی به نمایندگی از مهسا امینی و جنبش زن، زندگی، آزادی اهدا شد.
روبرتا متسولا، رئیس پارلمان اروپا در مراسم اهدای این جایزه ضمن تاکید بر حمایت اتحادیه اروپا از آزادی‌های اساسی و حقوق بشر، شجاعت زنان ایرانی را در مبارزه برای آزادی، برابری و کرامت انسانی ستود. او با انتقاد از ممانعت رژیم ایران از سفر خانواده مهسا امینی به فرانسه گفت: « این نمونه‌ای از رفتارهای رژیم است که مردم ایران هر روز با آن مواجه هستند.»
رئیس پارلمان اروپا افزود: «مقاومت و پایمردی زنان ایران برای دستیابی به عدالت، آزادی و حقوق بشر متوقف نخواهد شد. صدای آنها نیز هرگز خاموش نخواهد شد.» خانم متسولا خاطرنشان کرد که پارلمان اروپا همواره حامی و پشتیبان تمامی مدافعان آزادی و حقوق بشر از جمله فعالان جنبش زن، زندگی، آزادی خواهد بود و در کنار آنها خواهد ایستاد.
سپس صالح نیکبخت، وکیل خانواده مهسا امینی، سخنرانی خود را در صحن پارلمان اروپا آغاز کرد و گفت: «من پیام خانواده امینی را به نقل از مادر او قرائت می‌کنم که می‌تواند پیام هر زن ایرانی به پاخاسته در جریان اعتراضات سال گذشته باشد؛ اعتراضاتی که سراسری شد و پیام آن به تمام جهان رسید.»
آقای نیکبخت با اشاره به این بخشی از پیام خانم امینی به زبان کردی است، این پیام را قرائت کرد که با این مقدمه در وصف مهسا امینی با الهام از شعری از مولوی آغاز شد: «اندر دل من درون و بیرون همە اوست؛ اندر تن من، جان و رگ و خون همە اوست؛ اینجای چگونە کفر و ایمان گنجد؛ بی چون باشد وجود من، چون همە اوست» وکیل خانواده امینی پس از قرائت این مقدمه احساسی و مادرانه، ادامه داد: «حضار محترم، من به نمایندگی از زنان سرزمینم، بابت اهدای این جایزه ارزنده سپاسگزارم؛ جایزه‌ای در حمایت از تحقق آزادی. اما متاسفانه به دلیل رفتارهای غیرقانونی و ناقض حقوق بشر فرصت حضور در جمع شما را نیافتیم. ما در فرانسه کشور محل تولد ژان‌دارک برای یادمان ژینا (مهسا) امینی گرد هم آمده‌ایم. دخترانی که با فاصله چند قرن از هم الهام‌بخش رهایی و آزادی انسان‌ها شدند.»
وکیل خانواده مهسا امینی در قرائت ادامه این پیام با اشاره به این که «جان او ناعادلانه و مظلومانه ستانده شد»، گفت: «ژینا تجلی زندگانی و زندگی است. نام او به اسم رمز آزادی شد و رویای آزادی از محل تولدش یعنی کردستان تا خاورمیانه و سراسر جهان گسترده شد.»
مادر مهسا امینی در این پیام با تاکید بر این که «داغ ژینا برای من ابدیست و برای همه مردمان جهان جاودان» ابراز اطمینان کرد که « نام او همراه نام ژان‌دارک، نماد آزادی خواهد ماند.»
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
جایزه آندره ساخاروف (مخالف شوروی سابق) برای نخستین بار در سال ۱۹۸۸ به نلسون ماندلا و آناتولی مارچنکو اعطا شد. این جایزه که بالاترین ادای احترام اتحادیه اروپا به فعالیت‌های حقوق بشری و مدافعان آزادی‌های اساسی به ویژه آزادی اندیشه است، سال گذشته به «مردم شجاع اوکراین» اهدا شد.
نامزدهای دریافت این جایزه که شامل یک هدیه نقدی ۵۰ هزار یورویی است، توسط احزاب حاضر در پارلمان اروپا یا جمعی از نمایندگان پارلمان پیشنهاد می‌شوند و سپس نامزدها در نشست مشترک کمیته روابط خارجی، کمیته توسعه و کمیته فرعی حقوق بشر معرفی بررسی و سه نامزد نهایی پس از رای‌گیری از اعضاء تعیین می‌شوند. برنده نهایی این جایزه توسط رئیس پارلمان اروپا اعلام می‌شود و مراسم اهدای جایزه نیز اواخر هر سال میلادی برگزار می‌شود.
امسال همراه با مهسا امینی و جنبش زن، زندگی، آزادی در ایران، مبارزه زنان برای احقاق حق سقط جنین در لهستان، اسالوادور و ایالات متحده و نیز ویلما نونیز د اسکورسیا، فعال حقوق بشر و اسقف رولاندو خوزه آلوارز لاگوس، مخالف سرکوب‌های دولتی از نیکاراگوئه جزء نامزدهای نهایی بودند.