دانشمندان پیش‌تر طی هفته‌های گذشته فوران کوه آتشفشانی واقع در جنوب غربی ایسلند را پیش‌بینی کرده بودند؛ لذا تحقق این رویداد در شامگاه دوشنبه گذشته با شگفتی و غافلگیری همراه نبود.
آگهیکوه آتشفشانی در این منطقه که از دو سال پیش فعال بود، پیش از فوران، مسبب هزاران مورد زمین لرزه کوچک طی هفته های اخیر شد.
در این گزارش به آنچه تا کنون بواسطه فوران آتشفشان جنوب ایسلند روی داده و نیز آنچه ممکن است در پیش باشد، نگاهی مختصر می‌اندازیم.
فوران چگونه آغاز و آشکار شد؟
نخستین فوران آتشفشانی حدود ساعت ۲۲ و بیست دقیقه شامگاه دوشنبه به وقت محلی در شمال گرینداویک، شهرکی ۳ هزار و چهارصد نفری واقع در شبه جزیره ریکیانس در جنوب ایسلند آغاز شد.
این شهر کوچک در حدود ۵۰ کیلومتری (۳۰ مایلی) جنوب غربی ریکیاویک، پایتخت و بزرگترین شهر ایسلند واقع شده است.
منطقه‌ای که شهرک گرینداویک در آن قرار دارد عمدتا به دلیل وجود یک کوه آتشفشانی فعال به نام Fagradalsfjall بسیار شناخته شده است.
این منطقه پیش از فوران کوه آتشفشانی، شاهد وقوع چندین مورد زلزله با قدرت کم بود. این زمین‌لرزهای کوچک در واقع مقدمه فوران گدازه‌ای با دمای حدود ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد (تقریباً ۲۲۰۰ فارنهایت) از شکافی به طول حدود چهار کیلومتر (۲.۵ مایل) بودند.
بر اساس ارزیابی اداره هواشناسی ایسلند، صدها متر مکعب گدازه طی دو ساعت اول فوران، در هر ثانیه از کوه آتشفشانی این منطقه سرازیر شد، اگرچه شدت فعالیت این کوه آتشفشانی تا بعد از ظهر سه شنبه به طور قابل توجهی کاهش یافت.
آیا این فوران آتشفشانی غیرمنتظره بود؟
به طور خلاصه باید گفت که هیچ غافلگیری در این خصوص در میان نبود. دانشمندان چندین هفته قبل، از قریب‌الوقوع بودن این پدیده خبر داده بودند.
مسئولان گرینداویک نیز ماه نوامبر گذشته، پس از وقوع هزاران زلزله کوچک که بیش از دو هفته منطقه را لرزاند، شهر را تخلیه کردند.
دانشمندان بر اساس مشاهدات خود از پیش‌روی دالانی از ماگما یا سنگ‌های نیمه مذاب خبر داده و اعلام کرده‌اند که این مواد ممکن است به سرعت به سطح شهر گسترش پیدا کند.
استراحتگاه «بلولانگون» در مجاورت شهر گرینداویک که به دلیل وجود چشمه‌های آب گرم، یکی از شناخته شده ترین جاذبه های گردشگری ایسلند به شمار می‌رود، پس از زلزله ۴.۸ ریشتری ماه گذشته در این منطقه، برای احتیاط به طور موقت تعطیل شد.
کوه آتشفشانی واقع در نزدیکی شهر گرینداویک برای حدود ۶ هزار سال خاموش بود اما مارس ۲۰۲۱ فعالیت خود را از سر گرفت.
آیا این فوران آتشفشانی بر پروازها تأثیر می گذارد؟
هیچ یک از فوران‌های اخیر پس از فعال شدن مجدد دوباره کوه آتشفشانی شبه جزیره ریکیانس، علیرغم نزدیکی منطقه به فرودگاه اصلی کشور، سبب اختلال در پروازها نشده است.
اگرچه فوران روز دوشنبه بزرگتر و قدرتمندتر از فوران سالهای اخیر بود، ارزیابی‌ها و نظرات کارشناسی دانشمندان حکایت از آن دارد که بعید است این فوران بر سفرهای هوایی تأثیر بگذارد.
بسیاری هنوز اختلالات بزرگ در عرصه هوانوردی بین‌المللی را در سال ۲۰۱۰، زمانی که فوران یک آتشفشان دیگر ایسلندی ابرهای غول‌پیکر خاکستری را بر فراز اروپا به پرواز درآورد، به یاد دارند.
این رویداد ححدود ۱۰۰ هزار پرواز در کشورهای مختلف اروپایی را لغو و میلیون‌ها مسافر را در این کشورها سرگردان کرد.
سفرهای هوایی برای چندین روز تا محو شدن ابرهای خاکستری ناشی از فوران آتشفشانی در ایسلند در بسیاری از کشورها متوقف شد زیرا این نگرانی وجود داشت که زیرخاکسترها به موتورهای جت آسیب برساند.
کارشناسان می گویند مکان و ویژگی‌های فوران آتشفشانی دوشنبه شب در ایسلند به گونه‌ای است که انتظار نمی رود خاکستر زیادی تولید یا سطح مشابهی از اختلال در پروازها را ایجاد کند.
آگهییک شرکت فعال در زمینه پیش بینی آب و هوایی مستقر در ایالات متحده روز سه شنبه با استناد به اطلاعات اولیه بدست آمده اعلام کرد که هنوز هیچ ابر خاکستری تاکنون مشاهده نشده است.
این فوران آتشفشانی چه تبعات دیگری می تواند داشته باشد؟
دانشمندان می گویند که در حال حاضر هیچ تهدیدی مبنی بر رسیدن گدازه‌ها به شهر گرینداویک، تالاب آبی یا سازه‌های کلیدی مانند یک نیروگاه برق واقع در منطقه مجاور وجود ندارد.
ساکنان منطقه از پیش و در پی هشدارهای دانشمندان و نیز وقوع زمین‌لرزه‌های کوچک، تخلیه شده و بسیاری از جاده های اطراف نیز مسدود شده است.
تهدید بزرگتر و فوری تر اما، آلودگی ناشی از گازهای آتشفشانی است که به گفته مقامات ممکن است روز چهارشنبه در منطقه ریکیاویک شناسایی شود.
کارشناسان می گویند هنوز خیلی زود است که بگوییم این فوران چقدر طول می کشد یا چه زمانی ساکنان محلی می توانند به خانه های خود بازگردند.
آگهیبرخی معتقدند که فوران آتشفشانی گرینداویک ممکن است از یک هفته تا ۱۰ روز به طول انجامد، در حالی که برخی دیگر مدت این فوران را یک ماه تخمین زده‌اند.
ایسلند با ۳۲ کانون آتشفشانی، یکی از فعال‌ترین مناطق آتشفشانی سطح زمین به شمار می‌رود. این کشور به طور متوسط هر چهار تا پنج سال یکبار شاهد وقوع یک فوران آتشفشانی است؛ اگرچه نرخ فراوانی این فوران‌ها از سال ۲۰۲۱ هر ۱۲ ماه افزایش یافته است.