رهبران ایران باید از این که احتمال رویارویی آمریکا با کشورشان دست کم به طور موقت از بین رفته و تنش میان تهران و واشنگتن به حداقل میرسد، خرسند باشند.
ابراز تمایل دونالد ترامپ به مذاکره با ایران با سیاست اعلام شده او برای برقراری مجدد تحریمها به قصد فشار اقتصادی و دیپلماتیک به تهران، متناقض به نظر میرسد. اما چیزی که مسلم است آن است که این ابراز تمایل دست کم برای مدتی کوتاه سایه جنگ را از سر ایران دور میکند و احتمال درگیری نظامی آمریکا با بازوهای نظامی ایران در منطقه را کاهش میدهد.
خبرگزاری رویترز با انتشار تحلیلی در این زمینه از قول برخی مقامهای رسمی ایالات متحده آمریکا مینویسد این هدف از سیاست تازه آمریکا اعمال فشار برای تغییر رفتار ایران در منطقه است، زیرا آمریکا، اعراب حاشیه خلیج فارس و اسرائیل حمایت تهران از برخی گروههای شبهنظامی مسلح را عامل بر هم زدن ثبات در منطقه خاورمیانه میدانند.
رئیس جمهوری آمریکا همچنین از لزوم توافقی محکمتر بر سر برنامه هستهای ایران سخن میگوید. این در حالی است که وی چند ماه پیش خروج آمریکا از برجام را اعلام کرده بود.
هدف از سیاست جدید آمریکا در برابر ایران هنوز به طور دقیق روشن نیست و کسی نمیداند راهی که ترامپ در برابر ایران در پیش گرفته در آخرین منزل به کجا میرسد. اما به هر روی رهبران ایران باید از این که احتمال رویارویی آمریکا با کشورشان دست کم به طور موقت از بین رفته و تنش میان تهران و واشنگتن به حداقل میرسد، خرسند باشند.
بیاعتمادی ایران
به نظر میرسد ترامپ تنها روی پاسخ مثبت ایران و نیاز احتمالی رهبران این کشور به گفتگو رفع تنش برنامهریزی کرده و در سیاست خود واکنش بیثباتکننده ایران را پیشبینی نکرده است. نگرانی تحلیلگران آمریکایی از آن است که ترامپ برای واکنش سخت اصولگرایان و جناح تندرو حکومت ایران سیاستی در نظر نگرفته باشد.
حتی جناح میانهرو ایران هم هنوز دست از تهدید برنداشته است. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در واکنش به یک توئیت دونالد ترامپ، هشدار داده بود که سیاستهای خصمانه کاخ سفید در برابر ایران و رویارویی نظامی با این کشور «مادر جنگها» خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
با این حال تنها چند روز پس از تبادل پیامهای خصمانه میان دونالد ترامپ و مقامهای ایرانی، رئیس جمهوری آمریکا روز دوشنبه با لحن بسیار نرمتری از تمایل خود به دیدار با روحانی «بدون پیششرط» خبر داد. دو رئیس جمهوری قرار است همزمان در نشست سران سازمان ملل متحد که در ماه سپتامبر برگزار میشود شرکت کنند.
ایران با اشاره به اعلام سیاست تازه ترامپ مبنی بر خروج از برجام، از بدعهدی آمریکا شکایت دارد و این کشور را قابل اعتماد نمیداند. بهرام قاسمی، سخگوی وزارت امور خارجه ایران با یادآوری توئیتهای خصمانه دونالد ترامپ گفت تحریمها و فشارها دقیقا با مذاکره «متناقض» است و مردم ایران نمیتوانند حرف رئيس جمهوری آمریکا در مورد مذاکره را باور کنند.
سیاستهای تند دونالد ترامپ در برابر ایران تاکنون به تشدید اوضاع وخیم اقتصادی در این کشور انجامیده است. سقوط آزاد ارزش ریال ایران از پیامدهای این رویکرد است و برقراری مجدد تحریمها میتواند صادرات نفت ایران را تا دو سوم کاهش دهد.
تغییر رژیم
همزمانی اعتراضها و اعتصابها در ایران با سیاست خصمانه واشنگتن علیه تهران این گمان را تقویت کرده بود که آمریکا به دنبال تغییر رژیم جمهوری اسلامی است. اما جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا در روز ۴ مرداد اعلام کرد آمریکا برنامهای برای تغییر حاکمیت یا فروپاشی رژیم ایران ندارد.
ایران به طور سنتی آمریکا و کشورهای غربی و نیز اسرائیل و عربستان سعودی را در تشویق و برانگیختن اعتراضهای داخلی مسئول میداند.
جنگهای نیابتی
آمریکا تاکنون بارها تهدید کرده است که با نفوذ نظامی ایران در جنگهای نیابتی منطقه مبارزه میکند. در عین حال مقامهای آمریکا بیانات متفاوتی را در مورد برخورد با فعالیتهای ایران در کشورهای منطقه اعلام کردهاند.
جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید دلیل حضور نظامی آمریکا در سوریه را «تهدید ایران» اعلام کرد. اما زنرال ژوزف ووتل، فرمانده نیروهای نظامی آمریکا در خاور میانه گفته است وظیفه نیروهای تحت امر او در سوریه هنوز منحصر به نبرد با جنگجویان داعش است که البته پیوندی با ایران ندارند.
به هر ترتیب حضور نیروهای آمریکا در نبردهای منطقهای برای نیروهای مورد حمایت ایران تهدید به شمار میرود و مذاکره احتمالی دو کشور ممکن است این تهدید را بر طرف کند.