یک روز پس از تعلیق وزیر امور خارجه لیبی؛ نخست‌وزیر این کشور روز دوشنبه نجلا منقوش را کلا از سمتش برکنار کرد تا بلکه خشم فزاینده مردم و انتقادهای اپوزیسیون داخلی درباره دیدار اخیر وی با همتای اسرائیلی‌اش، که منجر به اعتراضات شبانه در چندین شهر از این کشور آفریقایی شد، فرو بنشاند.
آگهیماجرا از روز یکشنبه و وقتی آغاز شد که خبر دیدار وزرای خارجه دو کشور لیبی و اسرائیل را از سوی وزارت خارجه اسرائیل منتشر شد.
روزنامه نیویورک‌تایمز به نقل از مقامات لیبی نوشت که وزیر خارجه لیبی از ترس به خطر افتادن امنیت جانی خود به ترکیه گریخته است.
خبرگزاری آناتولی ترکیه نیز به نقل از «منابع امنیتی» ناشناس گفت که یک هواپیمای دولتی لیبی او را یکشنبه شب از طرابلس به استانبول برد. با این حال این موضوع هنوز از طرف مقامات لیبی تایید نشده است.
عبدالحمید دبیبه، نخست‌وزیر دولت وحدت ملی مستقر در طرابلس یکشنبه شب در فیس‌بوک اعلام کرده بود که به‌طور موقت خانم منقوش را تعلیق کرده و تحقیقاتی را در این زمینه آغاز می‌کند.
وزارت امور خارجه لیبی گفته است که دیدار هفته گذشته با وزیر امور خارجه اسرائیل در شهر رم ایتالیا «غیررسمی و برنامه ریزی نشده» بوده و خانم منقوش در این دیدار بر حمایت لیبی از فلسطینیان تاکید کرده است. اما این امر نتوانست چیزی از خشم اعتراضات در چندین شهر لیبی از جمله مصراته، الزنتان و طرابلس بکاهد.
شرح ماجرا از طرف اسرائیلی
اسرائیل از این نشست که به میزبانی وزیر امور خارجه ایتالیا برگزار شد، به عنوان یک پیشرفت دیپلماتیک استقبال کرد. این دیدار که اولین دیدار از نوع خود بین وزرای خارجه دو کشور اسرائیل و لیبی بود توسط وزارت خارجه اسرائیل در روز یکشنبه «تاریخی» توصیف شد و آقای کوهن از این دیدار به عنوان «اولین گام روابط بین اسرائیل و لیبی» یاد کرد.
در بیانیه وزارت خارجه اسرائیل همچنین آمده است که دو طرف درباره «اهمیت حفظ میراث یهودیان در لیبی از جمله بازسازی کنیسه‌ها و گورستان‌های یهودیان در این کشور» گفتگو کردند.
این بیانیه افزود که «وسعت و موقعیت راهبردی لیبی فرصت بزرگی را برای اسرائیل فراهم می‌کند.»
این بیانیه در ادامه آورده است که طرفین در مورد روابط تاریخی دو کشور و امکان ارسال کمک‌های بشردوستانه اسرائیل به لیبی و همکاری اسرائیل در کشاورزی و مدیریت آب گفتگو کرده‌اند.
شرح متفاوت ماجرا از طرف لیبیایی
این در حالی است که بیانیه وزارت خارجه لیبی تصویر بسیار متفاوتی را از این دیدار ترسیم کرد. در طرف لیبیایی، این جلسه به عنوان یک رویارویی تصادفی کم اهمیت و فاقد هرگونه «بحث، توافق یا مشورت» جلوه داده شد. در این بیانیه آمده است که خانم منقوش مجددا بر حمایت لیبی از آرمان فلسطین و «نفی کامل و مطلق عادی‌سازی با موجودیت صهیونیستی» تاکید کرده است.
با این حال، مقامات اسرائیلی که به دلیل حساسیت دیپلماتیک نخواستند نامشان فاش شود، گفتند که این دیدار از چندین ماه قبل برنامه‌ریزی شده بود و مقامات اسرائیلی و لیبیایی از قبل در مورد آن صحبت کرده بودند.
چرا این دیدار جنجال آفرید و اهمیت آن برای دولت موقت لیبی چیست؟
این نشست از این جهت بحث‌برانگیز است که لیبی به طور رسمی اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد و حمایت‌های عمومی گسترده‌ای درون طیف‌های مختلف سیاسی لیبی از آرمان فلسطین برای ایجاد یک کشور مستقل در سرزمین های اشغالی اسرائیل وجود دارد.
این نشست همچنین به بحران سیاسی داخلی لیبی دامن زد و به همچون هیزمی بر آتش منتقدان داخلی دولت موقت نخست وزیر عبدالحمید دبیبه عمل کرد.
از زمان سرنگونی معمر قذافی در سال ۲۰۱۱ تاکنون لیبی فاقد یک دولت مرکزی باثبات بوده است. دولت موقت آقای دبیبه که از سال ۲۰۲۱ بر سر کار است، توسط برخی جناح های اصلی به رسمیت شناخته نشده است و حرکت سیاسی فزاینده‌ای برای جایگزینی آن با یک دولت جدید با هدف برگزاری انتخابات ملی وجود دارد.
حدود یک سال است که دو دولت برای رسیدن به قدرت در لیبی با هم رقابت می‌کنند، دولت آقای دبیبه در غرب و دولت شرق که مارشال حفتر از آن حمایت می‌کند.
انتقادها در اسرائیل و آمریکا از درز خبر این دیدار
درز خبر این دیدار توسط وزارت خارجه اسرائیل با انتقاداتی از سوی اپوزیسیون اسرائیل و همچنین مقامات آمریکایی روبرو شد. وزارت امور خارجه اسرائیل روز دوشنبه اینکه این وزارتخانه منشأ این «درز» اطلاعات بوده است را تکذیب کرد.
روزنامه «یدیعوت اخرونوت» به نقل از مقامات ناشناس اسرائیلی نوشت که این دیدار «در بالاترین سطح هماهنگی» بین دو کشور و با اطلاع بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر انجام شده است.
یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون و نخست‌وزیر سابق اسرائیل، درز این خبر از سوی الی کوهن را اقدامی «آماتور مآبانه» خواند، که ثابت می‌کند «نمی‌توان به دولت اسرائیل برای رسیدگی به مسائل حساس دیپلماتیک اعتماد کرد.»
آگهیبنی گانتس، وزیر دفاع سابق و رئیس حزب وحدت ملی نیز دولت اسرائیل را متهم کرد که «بدون هیچگونه مسئولیت‌پذیری و آینده نگری» است. گانتس گفت، روابط خارجی اسرائیل «مسئله‌ای حساس و جدی است، بخصوص در رابطه با روابط با کشورهای عربی و بخصوص با کشورهایی که با آنها روابط رسمی نداریم».
آیا واشنگتن از این دیدار مطلع بوده است؟
به گزارش وبسایت اسرائیلی «والا»، واشنگتن هم به دلیل افشای دیدار هفته گذشته وزیران خارجه اسرائیل و لیبی از مقامات اسرائیل خشمگین است.
بر اساس این گزارش، دولت بایدن به اسرائیل گفته است که این اتفاق دیگر کشورها را از پیوستن به روند عادی‌سازی روابط با اسرائیل باز می‌دارد. همچنین یک مقام آمریکایی در این رابطه گفته است که درز این خبر، گفتگو با لیبی درباره به رسمیت شناختن اسرائیل را «نابود» کرد.
وبسایت خبری والا نوشت، جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده از این نشست آگاه بوده و طرابلس را به شرکت در آن تشویق کرد، اما این تصور را داشت که این نشست محرمانه باقی خواهد ماند.
هم اکنون تنها شش کشور عربی دارای روابط دیپلماتیک با اسرائیل هستند؛ که شامل مصر (از سال ۱۹۷۹)، اردن (از سال ۱۹۹۴)، امارات عربی متحده، بحرین، سودان و مراکش (از سال ۲۰۲۰) می‌شود.
آگهی